فیبروز کبدی زمانی رخ می‌دهد که بافت اسکار در کبد ایجاد شود. این عارضه می‌تواند در نتیجه عوامل مختلفی مانند سومصرف مزمن الکل، عفونت‌های هپاتیت B و C، بیماری کبد چرب غیرالکلی و برخی داروها رخ دهد.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان دچار این عارضه هستید و یا به دلیل ابتلا به کبد چرب گرید 3 در معرض فیبروز کبدی می‌باشید، این مطلب اطلاعاتی را که نیاز دارید در اختیار شما قرار می‌دهد.

فیبروز کبدی چیست؟

فیبروز کبدی بیماری است که با تجمع بیش از حد بافت هم‌بند فیبری (بافت اسکار) در کبد مشخص می‌شود. فیبروز اغلب در نتیجه آسیب یا التهاب مزمن کبد ایجاد می‌شود و با درجه‌بندی فیبروز کبدی، شدت آن مشخص می‌گردد.

با گذشت زمان، فیبروز کبدی می‌تواند منجر به بیماری‌های جدی‌تر کبدی مانند سیروز کبدی و سرطان کبد شود.

هنگامی‌که کبد به‌ دلیل مشکلاتی مانند هپاتیت ویروسی مزمن، سو مصرف الکل، بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)، یا سایر بیماری‌های التهابی کبد به‌طور مکرر آسیب می‌بیند، بافت طبیعی کبد با بافت اسکار فیبری جایگزین می‌شود. این فیبروز می‌تواند ساختار و عملکرد طبیعی کبد را مختل کند.

فرآیند فیبروز کبدی شامل فعال‌شدن سلول‌های ستاره‌ای کبد است. هنگامی که کبد آسیب می‌بیند، این سلول‌ها فعال شده و مقادیر زیادی کلاژن تولید می‌کنند. این امر منجر به تشکیل بافت اسکار می‌شود و درجه‌بندی فیبروز کبدی را شکل می‌دهد.

علائم فیبروز کبدی چیست؟

در مراحل اولیه، فیبروز کبدی ممکن است علائم قابل توجهی ایجاد نکند. با پیشرفت بیماری، افراد ممکن است علائم مربوط به اختلال عملکرد کبد را تجربه کنند. برخی از علائم رایج فیبروز کبدی عبارتند از:

• خستگی و ضعف مداوم
• ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم، نزدیک کبد
• کاهش وزن بدون دلیل
• کبودی و خون‌ریزی آسان به دلیل کاهش تولید فاکتورهای انعقادی
• تورم و تجمع مایع در شکم (آسیت) یا پاها (ادم)
• یرقان و زرد‌شدن پوست و چشم به دلیل اختلال در پردازش بیلی روبین
• خارش بر اثر تجمع املاح صفراوی در جریان خون
• تغییر در عادات روده مانند مدفوع کم‌رنگ و ادرار تیره
• آنژیوم عنکبوتی

این نکته توجه کنید که پیشرفت فیبروز کبدی می‌تواند تدریجی باشد. علائم ذکر شده، ممکن است تا زمانی که آسیب کبدی قابل توجه نباشد، ظاهر نشود.

چه عواملی سبب فیبروز کبد می‌شوند؟

2 مورد از شناخته‌شده‌ترین علل سیروز کبدی، مصرف زیاد الکل طولانی‌مدت و عفونت ویروس هپاتیت C است. با این حال، تعدادی از مشکلات دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند منجر به آسیب کبدی و سیروز شود.

معمولاً افراد مبتلا به کبد چرب گرید 3 بیشتر از سایر افراد در معرض فیبروز کبد قرار دارند.

عفونت ویروس هپاتیت B نیز یکی دیگر از علل مهم فیبروز محسوب می‌شود.

درجه بندی فیبروز کبدی

به مراحل فیبروز اشاره دارد که از «بدون فیبروز» شروع و به «سیروز» ختم می‌شود. درجه بندی فیبروز کبدی به پنج درجه تقسیم‌ می‌شود:

F0 – بدون فیبروز

F1 – فیبروز خفیف، رسوبات کلاژن اطراف سلولی

F2 – فیبروز متوسط، شروع پل زدن فیبروز

 F3 – فیبروز شدید، با وجود پل‌ها و سپتوم‌های متعدد تعریف می‌شود

F4 – سیروز

روش‌های تشخیص فیبروز کبدی

پزشک پس از پرسیدن درباره سوابق خانوادگی و معاینه شکم، آزمایش خون تجویز می‌کند تا سطح آنزیم‌های کبدی ALT و AST را که نشان‌دهنده مشکلات کبدی هستند، ارزیابی کند. علاوه‌بر این، روش‌های زیر نیز برای تشخیص فیبروز کبدی کاربرد دارد:

سونوگرافی شکم

از امواج صوتی برای تولید تصاویری از اندازه و شکل کبد و همچنین جریان خون در کبد استفاده می‌کند.

در تصاویر اولتراسوند، کبد چرب روشن‌تر از کبد طبیعی به‌نظر می‌رسد و کبد فیبروز به‌شکل توده و کوچک به‌نظر می‌رسد.

سی تی شکم و لگن

سی تی اسکن شکم و لگن از اشعه ایکس برای تصویربرداری استفاده می‌کند. در CT، کبد چرب تیره‌تر از کبد طبیعی به نظر می‌رسد. کبدهای فیبروزی نیز توده و منقبض به نظر می‌رسند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) شکم

ام آر آی شکم از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از کبد استفاده می‌کند. MRI حساس‌ترین و دقیق‌ترین تست تصویربرداری برای کبد چرب و فیبروز است.

الاستوگرافی

الاستوگرافی یک روش سونوگرافی ویژه برای تشخیص فیبروز کبد است. در این روش حرکت کبد ناشی از امواج اولتراسوند در وسط کبد اندازه‌گیری می‌شود و سفتی (یا کشسانی) آن محاسبه می‌گردد.

MR الاستوگرافی (MRE)

یک روش تخصصی با استفاده از تکنیک MRI برای تشخیص فیبروز کبدی است. حرکت امواج ارتعاشی ظریف در کبد برای ایجاد یک نقشه بصری یا الاستوگرام تصویربرداری می‌شود که سفتی یا کشش را در سراسر کبد نشان می‌دهد.

هم سونوگرافی و هم الاستوگرافی MR می‌توانند افزایش سفتی کبد ناشی از فیبروز کبد را زودتر از سایر آزمایشات تصویربرداری تشخیص دهند و ممکن است نیاز به بیوپسی تهاجمی کبد را از بین ببرند.

بیوپسی کبد

در این روش از بافت کبد نمونه گرفته می‌شود و زیر میکروسکوپ برای بررسی علائم فیبروز بررسی می‌شود.

روش‌های درمانی فیبروز کبدی

کبد فیبروز‌شده معمولاً به حالت اول برنمی‌گردد. اما پزشکان اقدامات درمانی خاصی را برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری توصیه می‌کنند. این اقدامات درمانی شامل موارد زیر هستند:

• تغییرات رژیم غذایی
• داروهای ضد التهاب و داروهای مقاومت به انسولین
• مدیریت کلسترول و دیابت
• ورزش و کاهش وزن
• حذف مصرف الکل

آیا فیبروز کبد خطرناک است؟

بله، فیبروز کبدی خطرناک در نظر گرفته می‌شود. زیرا نمایان‌گر یک زخم پیشرونده در بافت کبد است که خود آسیب مداوم به کبد را نشان می‌دهد.

اگر فیبروز کنترل نگردد، می‌تواند به سیروز تبدیل شود؛ مرحله‌ای شدید و غیرقابل برگشت که با زخم‌های گسترده و از دست دادن عملکرد کبد مشخص می‌شود. سیروز، به‌طور قابل توجهی خطر عوارضی مانند نارسایی کبد، فشار خون پورتال بالا و کارسینوم کبدی (سرطان کبد) را افزایش می‌دهد.

اختلال عملکرد کبد مرتبط با فیبروز و سیروز می‌تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی شود که بر سیستم‌های مختلف در بدن تأثیر می‌گذارد. تشخیص و مداخله به موقع برای کند‌کردن یا توقف پیشرفت فیبروز کبد و کاهش خطرات مرتبط بسیار مهم است.