نوار عصب و عضله چیست؟

نوار عصب و عضله (Electromyography) یک آزمایش موثر برای بررسی وضعیت عضلات و نورون‌های حرکتی است. اصولاً نورون‌های حرکتی سیگنال‌های الکتریکی را منتقل می‌کنند که باعث انقباض و شل شدن عضلات می‌شوند. الکترومیوگرافی این سیگنال‌ها را به‌صورت نمودار یا اعداد نمایش می‌دهد و در تشخیص انواع اختلالات عملکرد عصبی، اختلالات عملکرد عضلانی یا مشکلات انتقال سیگنال عصب به عضله، کمک زیادی به پزشکان می‌کند.

از علائم رایج اختلالات عضلانی یا عصبی می‌توان به گزگز شدن، بی‌حسی یا ضعف غیر قابل توضیح در اندام‌ها اشاره کرد. برخی از پزشکان از تست نوار عصب و عضله به‌عنوان یک معاینه الکترودیاگنوستیک یاد می‌کنند.

اگر به تشخیص پزشک باید برای انجام این تست اقدام کنید، مرکز عصب و عضله مجتمع پزشکی صدر به کمک تجهیزات پیشرفته و کادر حرفه‌ای خود می‌تو‌اند در این زمینه به شما کمک کند. این مرکز قابلیت انجام انواع آزمایش‌های مرتبط با مغز، عضلات و اعصاب را دارد.

چرا تست نوار عصب و عضله انجام می‌شود؟

بهتر است بدانید که مکانیسم عمل نوار عصب عضله با نوار مغزی متفاوت است. اصولا از نوار مغزی برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز استفاده می‌شود، درحالی‌که نوار عصب عضله اغلب برای بررسی وضعیت ارتباط عضلات با اعصاب مرتبط با آن‌ها کارایی دارد؛ اگرچه هر دوی این تست‌ها در کلینیک مغز و اعصاب انجام می‌شوند.

معمولا در صورت بروز علائمی که ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود یک اختلال عضلانی یا عصبی باشند، پزشک دستور انجام تست نوار عصب و عضله را می‌دهد. از این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سوزن‌سوزن شدن دست یا پا
• بی‌حسی اندام
• ضعف عضلانی
• درد یا گرفتگی عضلات
• فلج شدن
• انقباض غیر ارادی عضلات (یا تیک عصبی)

نتایج نوار عصب عضله می‌تواند به پزشک کمک کند تا علت اصلی این علائم را تعیین کند. علل احتمالی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• اختلالات عضلانی، مانند دیستروفی عضلانی دوشن
• اختلالاتی که بر توانایی نورون حرکتی برای ارسال سیگنال‌های الکتریکی به عضله تأثیر می‌گذارند، مانند میاستنی گراویس
• رادیکولوپاتی‌ها که ناشی از تحت فشار قرار گرفتن اعصاب ناحیه مختلف بدن هستند.
• اختلالات عصبی محیطی که بر اعصاب خارج از نخاع تأثیر می‌گذارند، مانند سندرم تونل کارپال
• اختلالات عصبی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)

آیا انجام تست نوار عصب و عضله با خطراتی همراه است؟

این تست یک روش تشخیصی کم‌خطر با عوارض بسیار نادر است. به‌همین‌دلیل، در جایی از بدن که الکترود سوزنی وارد می‌شود، خطر کمی برای احساس درد، خونریزی، کبودی، تورم، عفونت و آسیب عصبی وجود دارد. این درد ممکن است چند روز طول بکشد و می‌توان با مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن آن را تسکین داد. اگر تورم یا درد شما بدتر شد، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

هنگامی‌که عضلات موجود در امتداد دیواره قفسه سینه با الکترود سوزنی بررسی می‌شوند، احتمال نشت هوا به ناحیه بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه و فروپاشی ریه (پنوموتوراکس) خیلی کم است. بنابراین، از بابت عوارض جانبی نوار عصب و عضله نگرانی نداشته باشید.

نحوه آماده‌سازی برای انجام تست نوار عصب و عضله

پیشنهاد می‌کنیم پیش از هرگونه اقدامی، پزشک خود را از داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، مطلع سازید. همچنین مهم است که در صورت داشتن اختلالات انعقادی مانند هموفیلی یا داشتن دستگاه ضربان‌ساز یا دفیبریلاتور قلب، پزشک متخصص مغز و اعصاب از این مسائل آگاه باشد. چراکه در صورت داشتن هر یک از این بیماری‌ها یا وسایل پزشکی ممکن است نتوانید تست نوار عصب و عضله را انجام دهید. اگر از نظر پزشک قادر به انجام این تست هستید، باید از قبل به نکات زیر توجه کنید:

• حداقل سه ساعت قبل از انجام تست از کشیدن سیگار یا مصرف انواع مواد مخدر و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشابه خودداری کنید.
• حمام کنید یا دوش بگیرید تا هرگونه چربی از روی پوست شما پاک شود. بعد از شستن بدن خود از هیچ لوسیون، روغن یا کرمی استفاده نکنید.
• لباس‌های راحت بپوشید تا کار با ناحیه‌ای از بدن که پزشک قصد بررسی آن را دارد دشوار نباشد. معمولا از شما خواسته می‌شود که دقیقاً قبل از انجام نوار عصب و عضله، لباس مخصوص بیمارستان را بپوشید.

ناشتا بودن قبل از انجام این تست الزامی نیست. براساس وضعیت سلامتی شما، پزشک ممکن است موارد خاص دیگری را توصیه کند.

در طول انجام تست نوار عصب و عضله چه اتفاقی می‌افتد؟

در ابتدا از شما خواسته می‌شود که روی تخت معاینه دراز بکشید یا روی یک صندلی مخصوص بنشینید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که در طول گرفتن نوار عصب عضله، در موقعیت‌های مختلفی حرکت کنید. اصولاً این تست طی دو مرحله زیر انجام می‌شود:

• مطالعه هدایت عصبی (Nerve conduction study). مطالعه هدایت عصبی اولین بخش از این روش است. این بخش شامل قرار دادن حسگرهای کوچکی به نام الکترودهای سطحی بر روی پوست برای ارزیابی توانایی نورون‌های حرکتی در ارسال سیگنال‌های الکتریکی است.
• الکترومیوگرافی سوزنی. در بخش دوم یا الکترومیوگرافی سوزنی، از حسگرهایی برای ارزیابی سیگنال‌های الکتریکی استفاده می‌شود. این حسگرها الکترودهای سوزنی هستند و مستقیماً در بافت عضلانی وارد می‌شوند تا وضعیت عضلات را در زمان استراحت و انقباض ارزیابی کنند.

ابتدا مطالعه هدایت عصبی انجام می‌شود. در طول این بخش پزشک متخصص مغز و اعصاب چندین الکترود را روی سطح پوست شما، معمولاً در ناحیه‌ای که علائم خاصی را تجربه می‎کنید، قرار می‌دهد. این الکترودها میزان ارتباط نورون‌های حرکتی شما با عضلات را ارزیابی می‌کنند. پس از اتمام آزمایش، الکترودها از روی پوست برداشته می‌شوند.

پس از مطالعه هدایت عصبی، پزشک شما الکترومیوگرافی سوزنی را انجام خواهد داد. ابتدا ناحیه آسیب‌دیده را با یک ماده ضد عفونی‌کننده تمیز و سپس از یک سوزن برای وارد کردن الکترودها به بافت عضلانی شما استفاده می‌کند. ممکن است در حین وارد کردن سوزن احساس ناراحتی یا درد خفیفی کنید.

الکترودهای سوزنی کیفیت فعالیت الکتریکی عضلات شما را در زمان انقباض و زمان استراحت بررسی می‌کنند. این الکترودها پس از پایان آزمایش برداشته خواهند شد.

در طول هر دو بخش تست نوار عصب و عضله، الکترودها سیگنال‌های الکتریکی کوچکی را به اعصاب شما می‌رسانند. یک کامپیوتر این سیگنال‌ها را به نمودارها یا مقادیر عددی تبدیل می‌کند که فقط می‌توانند توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب تفسیر شوند. کل این روند ممکن است بین 30 تا 60 دقیقه طول بکشد.

پس از انجام تست شما می‌توانید به فعالیت‌های قبلی خود بازگردید، مگر اینکه پزشک‌تان به‌گونه‌ای دیگر توصیه کند. پزشک ممکن است بسته به وضعیت خاص شما، پس از انجام نوار عصب عضله دستورالعمل‌های اضافی یا جایگزینی را بدهد.

منظور از تفسیر نوار عصب و عضله چیست؟

پزشک متخصص مغز و اعصاب ممکن است بلافاصله بعد از انجام تست، نتایج را به همراه شما بررسی کند. اگر نوار عصب و عضله شما نشانه‌هایی از هرگونه فعالیت الکتریکی در یک عضله در حال استراحت داشته باشد، ممکن است درگیر یکی از مشکلات زیر شده باشید:

• اختلال عضلانی
• اختلالی که بر اعصاب متصل به عضله تأثیر می‌گذارد
• التهاب ناشی از آسیب به عضله یا عصب

اگر نوار عصب عضله شما هنگام انقباض عضله، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی نشان دهد. ممکن است فتق دیسک، اختلال عصبی مانند ALS یا سندرم تونل کارپال داشته باشید. بنابراین، در نهایت این پزشک متخصص است که باید طبق داده‌های بدست آمده، بیماری یا اختلال مورد نظر را تشخیص دهد.

 سخن آخر

تست نوار عصب و عضله راهکار مناسبی برای بررسی وضعیت عضلات و اعصاب مرتبط با آن‌ها برای تشخیص بیماری‌های مرتبط است. ممکن است پیش از انجام آن کمی نگران عوارض الکترومیوگرافی سوزنی باشید. این اطمینان را به شما می‌دهیم که کیفیت خدمات مرکز عصب و عضله مجتمع پزشکی صدر به‌حدی بالا است که احتمال بروز هرگونه عوارض جانبی تست عصب عضله یا نوار مغزی به حداقل می‌رسد!