وظیفه اصلی کبد حذف سموم خون و پردازش مواد مغذی است. از نظر پزشکان وجود مقادیر کم چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می‌تواند به یک مشکل سلامتی تبدیل شود. زیرا زمینه التهاب و بروز زخم در بافت کبد را فراهم می‌کند. متاسفانه اخیراً بیماری کبد چرب، به‌دلیل سبک زندگی نادرست رواج پیدا کرده است. هنگامی‌که علائم کبد چرب در فردی‌که مقدار زیادی الکل مصرف می‌کند بروز می‌کند، این بیماری به‌عنوان کبد چرب الکلی شناخته می‌شود. اما در افرادی‌که زیاد الکل نمی‌نوشند، به‌عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی ذکر می‌شود.

منظور از کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب که به‌عنوان استئاتوز کبدی نیز یاد می‌شود، زمانی بروز می‌کند که تجمع چربی در کبد به بیش از 5 درصد وزن آن برسد. طبق آمار، از هر 10 نفر یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود.

گاهی التهاب کبد چرب با سومصرف الکل و گاهی به چاقی، رژیم غذایی نادرست و کم‌تحرکی مرتبط است. به‌همین‌دلیل، پزشک برای تشخیص کبد چرب ابتدا سوالاتی در مورد سبک زندگی شما می‌پرسد.

بافت یک کبد چرب و ملتهب ممکن است به مرور زمان سفت و دچار زخم شود. این وضعیت که سیروز کبدی نامیده می‌شود، جدی و نگران‌کننده است. زیرا اغلب منجر به نارسایی کبد می‌شود.

پس برای مراجعه به‌ موقع به پزشک، علائم کبد چرب و صفرا را نادیده نگیرید.

علائم کبد چرب در مردان و زنان چیست؟

اگرچه کبد چرب همیشه علائم ایجاد نمی‌کند، اما نباید نشانه‌های زیر را دست کم بگیرید:

• درد مزمن در سمت راست و بالای شکم
• خستگی یا ضعف شدید

در صورت تشدید این بیماری و بروز سیروز نیز علائم زیر خود را نشان می‌دهند:

• حالت تهوع
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن بی‌دلیل
• خارش پوست
• زردی پوست و چشم (یرقان)
• تورم شکم در اثر تجمع مایعات در زیر پرده صفاق (آسیت)
• تورم در پاها یا دست‌ها (اِدِم)
• خونریزی داخلی در مری، معده یا راست‌روده
• ادرار تیره رنگ
• مدفوع رنگ‌پریده

از نظر پزشکان، می‌توان علائم ذکر شده را به‌عنوان علائم کبد چرب گرید 2 تا 4 نیز در نظر گرفت. زیرا کبد چرب گرید 1 معمولاً بدون علامت یا نهایتا با شکم‌درد همراه است.

انواع بیماری کبد چرب

اساساً دو نوع بیماری کبد چرب با عنوان کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب الکلی وجود دارد. با این وجود، کبد چرب در دوران بارداری نیز ممکن است اتفاق بیافتد. از این رو، پزشکان برای این بیماری سه نوع در نظر می‌گیرند.

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

اگر سابقه مصرف زیاد الکل ندارید و با این وجود پزشک تشخیص کبد چرب را برای شما داده است؛ در اصل درگیر بیماری کبد چرب غیرالکلی شده‌اید. این بیماری در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث فیبروز کبدی شده و سپس به سیروز و نارسایی کبد تبدیل شود.

از این وضعیت با عنوان بیماری استئاتوتیک کبدی مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD) نیز یاد می‌شود. زیرا اغلب، ابتلا به بیماری‌های متابولیک مانند موارد زیر عامل بروز آن است:

• چاقی
• دیابت نوع 2
• فشار خون بالا
• اختلال لیپید یا اختلال چربی خون

بیماری کبد چرب الکلی (AFLD)

هر بار که کبد الکل را فیلتر می‌کند، برخی از سلول‌های آن می‌میرند. در این شرایط کبد می‌تواند سلول‌های جدید را جایگزین سلول‌های قدیمی کند. اگر مدام و به مقدار زیاد الکل بنوشید، ممکن است کبد نتواند این روند را حفظ کند.

یکی از مشکلات سلامتی ناشی از آن، بیماری کبد چرب الکلی است. در اثر این بیماری چربی اضافی در کبد تجمع پیدا می‌کند و بافت کبد دچار التهاب می‌شود. اگر به درستی درمان نشود، می‌تواند باعث فیبروز و سپس سیروز شود.

کبد چرب حاد بارداری (AFLP)

یک عارضه نادر اما جدی است. محققان معتقدند که ژنتیک نقش موثری در بروز آن دارد.

معمولاً در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می‌شود و در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامت مادر و نوزاد دارد.

راه‌های تشخیص کبد چرب

برای تشخیص کبد چرب، پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. زیرا اگر کبد در اثر التهاب بزرگ شده باشد، ممکن است هنگام لمس شکم آن را احساس کند.

سپس علائم کبد چرب و سابقه پزشکی و خانوادگی شما را بررسی می‌کند. درصورتی‌که به وضعیت شما مشکوک شود، در نهایت دستور انجام یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را می‌دهد.

آزمایش خون

پزشک برای بررسی میزان آنزیم‌های کبدی آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) آزمایش خون را تجویز می‌کند. زیرا افزایش آنزیم‌های کبدی نشانه التهاب کبد است.

آزمایش‌های تصویربرداری

اصولا پزشک برای تشخیص تجمع چربی در کبد یا سایر مشکلات آن، ابتدا به سراغ روش های تصویربرداری زیر می‌رود:

• سونوگرافی کبد
• ام آر آی کبد
• سی تی اسکن کبد

سپس برای ارزیابی دقیق‌تر علائم کبد چرب و صفرا، آزمایشی به نام الاستوگرافی را انجام می‌دهد. در این آزمایش از تابش امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه‌گیری میزان سفتی بافت کبد به‌منظور تشخیص فیبروز و سیروز استفاده می‌شود.

بیوپسی کبد

بیوپسی کبد دقیق‌ترین راه برای تعیین شدت انواع بیماری کبد، به‌خصوص بیماری کبد چرب و اسکار کبدی، است. زیرا به کمک آن یک تکه از بافت کبد جداسازی و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

اگر در اثر بروز علائم کبد چرب و صفرا نگران وضعیت خود هستید، پیشنهاد ما به شما مراجعه به مجتمع پزشکی صدر است. چراکه این مجتمع مجهز به بهترین پزشکان، آزمایشگاه و یک مرکز تصویربرداری پیشرفته برای تشخیص کبد چرب و درمان سریع آن است.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به کبد چرب

برای پیشگیری از مواجهه با علائم کبد چرب، به‌ویژه علائم کبد چرب گرید 2 به بعد، داشتن یک سبک زندگی سالم مهم است. در این زمینه پیشنهاد می‌کنیم به نکات زیر توجه کنید:

• وزن خود را کنترل کنید.
• میزان مصرف الکل را محدود یا به طور کلی خوردن آن را متوقف کنید.
• از خوردن غذاهای حاوی چربی اشباع شده، چربی ترانس و کربوهیدرات‎های تصفیه شده مانند انواع فست‌فود پرهیز کنید. در عوض مصرف میوه و سبزیجات را افزایش دهید.
• اقدامات لازم را برای مدیریت قند خون و سطح تری‌گلیسیرید و کلسترول انجام دهید.
• اگر به بیماری‌های متابولیک مانند دیابت و فشار خون بالا مبتلا هستید، برای درمان آنها اقدام کنید.
• حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید.