نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) یکی از قدیمی‌ترین و قابل اعتمادترین روش‌ها برای ثبت فعالیت امواج مغزی و تشخیص هرگونه اختلالات خواب برای درمان است. در سال‌های گذشته، دانشگاه هاروارد گزارش کرد که نوار مغز یک ابزار عصبی مفید برای تشخیص فعالیت امواج مغزی بیماران مبتلا به تشنج، سکته مغزی و اختلالات خواب است.

در ادامه به جزئیات اهمیت انجام این تست در تشخیص اختلالات خواب اشاره خواهیم کرد.

انواع اختلالات خواب

در این بخش قصد داریم شما را با ویژگی‌ها و علائم انواع اختلالات خواب آشنا کنیم تا در صورت ابتلا، برای انجام تست نوار مغزی اقدام کنید.

1. اختلال محرومیت از خواب

وضعیتی است که به‌دلیل خواب ناکافی در اثر بی‌خوابی یا اختلال در ریتم شبانه‌روزی ایجاد می‌شود. معمولاً دو نوع محرومیت از خواب وجود دارد، مزمن و حاد.

محرومیت مزمن خواب به‌شدت بر سلامت روحی و جسمی شما تأثیر می‌گذارد. هم‌چنین بهره‌وری و عملکرد شما را کاهش می‌دهد. برخی از علائم رایج آن شامل کاهش وزن، افزایش وزن یا خستگی مزمن است.

محرومیت حاد خواب شامل دوره کوتاه‌تری از بی‌خوابی است. برخی از علائم رایج آن شامل اختلالات خلقی، خمیازه کشیدن، عدم تمرکز و سرگیجه است.

انجام تست الکتروانسفالوگرافی برای افراد کم‌خواب بسیار مفید است. زیرا در اثر علائمی که تجربه می‌کنند، امواج مغزی متفاوتی ایجاد می‌کنند که از طریق این تست قابل مشاهده هستند.

2. آپنه انسدادی خواب

آپنه انسدادی خواب (OSA) یک بیماری مزمن است که در آن فرد مبتلا هنگام خواب به‌دلیل شل شدن ناگهانی عضلات گلو، انسداد جریان هوا را تجربه می‌کند.

زمانی‌که حمله آپنه خواب اتفاق می‌افتد، برای حدود 10 ثانیه نفس شما متوقف می‌شود و ناگهان امواج مغزی به شما هشدار می‌دهند که بیدار شوید و نفس عمیق بکشید. به‌همین‌دلیل، مجبور هستید که مدام از خواب بیدار شوید. برخی از افراد حدود 30 بار در شب دچار حمله آپنه خواب می‌شوند.

تحقیقات نشان داده‌اند که انجام EEG روی بیماران می‌تواند تغییرات امواج مغزی هنگام خواب به‌دلیل قطع شدن روند تنفس را ثبت کند.

3. خواب‌پریشی یا پاراسومنیا

پاراسومنیا یک نوع اختلال خواب است که با بروز رفتارهای غیرطبیعی در طول خواب مانند وحشت‌های شبانه، راه رفتن در خواب، صحبت کردن در خواب و غیره مشخص می‌شود.

دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که ردیابی امواج خواب مرتبط با تحریک‌پذیری قشر مغز، ممکن است راهی مفید برای تشخیص پاراسومنیا از طریق نوار مغز باشد.

4. بی‌خوابی

بی‌خوابی یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب در سراسر جهان است. تفاوت آن با کم‌خوابی در این مساله است که با وجود فرصت کافی، باز هم بیمار برای به خواب رفتن ناتوان است.

طبق گفته آکادمی پزشکی خواب آمریکا، انجام نوار مغزی در تشخیص بی‌خوابی بسیار مفید است. زیرا در این حالت، مغز انسان امواج آهسته‌ای ساطع و سیستم عصبی مرکزی برانگیختگی بیش‌ازحد را تجربه می‌کند.

5. فلج خواب

فلج خواب شاید ترسناک‌ترین نوع اختلالات خواب باشد. در واقع وضعیتی است که در آن شما آگاهانه روی تخت دراز می‌کشید، اما احساس سنگینی روی قفسه سینه، مشکل در تنفس یا ناتوانی در صحبت کردن و حرکت دارید. بسته به ویژگی‌های روانی یا فیزیکی بیمار، این اختلال ممکن است یک یا دو بار در شب رخ دهد.

در حال حاضر پزشکان از تکنیک‌های پیشرفته نوار مغزی همراه با fMRI برای تشخیص علت وقوع فلج خواب استفاده می‌کنند. در بعضی موارد حتی ممکن است تست نوار عصب و عضله هم انجام شود. زیرا اکثر افراد مبتلا به فلج خواب، واکنش‌هایی را در نواحی خاصی از مغز خود نشان می‌دهند که در حالت استراحت دیده نمی‌شوند.

6. نارکولپسی

افرادی‌که از نارکولپسی رنج می‌برند با دوره‌های ناگهانی و غیرارادی خواب‌آلودگی، چه در زمان استراحت و چه در حین انجام برخی فعالیت‌ها، مواجه هستند.

پزشکان می‌توانند فوراً جهش‌های غیرطبیعی امواج مغزی را در گزارش نوار مغز بیماران تایید کنند.

اهمیت نوار مغزی در تشخیص اختلالات خواب

پزشک شما ممکن است انجام تست نوار مغز را به‌منظور دریافت ایده‌ای در مورد فعالیت مغز شما پیشنهاد دهد. زیرا این آزمایش می‌تواند ناهنجاری‌های تکانه‌های مغزی شما را که ممکن است باعث مشکل خواب شوند، نمایش دهد. بدین‌شکل، تمایز میان انواع اختلالات خواب و تعیین بهترین روش درمانی آسان‌تر می‌شود.

منظور از امواج مغزی چیست؟

آیا می‌دانید که مغز شما حاوی میلیون‌ها عصب است که به‌عنوان نورون شناخته می‌شوند؟

نورون‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و این روند باعث برقراری فعالیت الکتریکی در مغز شما می‌شود.

معمولاً هرکدام از اختلالات خواب باعث ایجاد تغییرات در یک یا چند مورد از امواج مغزی آلفا، بتا، دلتا و تتا می‌شوند.

چه اختلالاتی نیاز به تست نوار مغز دارند؟

علاوه‌بر اختلالات خواب ذکرشده در بخش قبل، بسیاری از مشکلات مغزی نیز برای تشخیص دقیق نیاز به انجام تست نوار مغز دارند. مواردی چون:

• صرع و تشنج
• اختلالات حافظه از جمله بیماری آلزایمر یا زوال عقل
• آسیب یا ضربه مغزی
• عفونت‌ها از جمله آنسفالیت
• تومورهای مغز

بهترین مرکز نوار مغزی در تهران واقع در مجتمع پزشکی صدر می‌تواند در زمینه انجام این تست به شما کمک کند. برخورداری از کادر تخصصی و تجهیزات باکیفیت و به‌روز، آن را به یک مرکز مهم و معتبر تبدیل کرده است.

نحوه آمادگی برای الکتروانسفالوگرافی

برای کسب نتایج مطلوب توصیه می‌کنیم که به نکات زیر توجه کنید:

• سعی کنید شب قبل از آزمایش بیش از 5 ساعت نخوابید.
• 24 ساعت قبل از آزمایش از مصرف هرگونه نوشیدنی حاوی کافئین یا الکل خودداری کنید.
• یک شب قبل از آزمایش موهای خود را با شامپو بشویید و بعد از حمام از نرم‌کننده، ژل و اسپری استفاده نکنید.
• وعده‌های غذایی منظم بخورید زیرا سطح قند خون پایین می‌تواند باعث کسب نتابج کاذب شود.
• در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید.

نحوه انجام تست نوار مغز برای تشخیص اختلالات مغزی چگونه است؟

قبل از آزمایش، یک ژل مخصوص روی پوست سر شما مالیده می‌شود تا انتقال سیگنال‌های الکتریکی به الکترودها را تقویت کند.

در ابتدای فرآیند الکترودها روی پوست سر قرار می‌گیرند. الکترودها دیسک‌های فلزی کوچکی هستند که ولتاژها یا سیگنال‌ها الکتریکی را در مغز اندازه‌گیری می‌کنند. در نهایت نتایج را می‌توان به‌صورت نمودار چاپ یا روی صفحه کامپیوتر مشاهده کرد.