هر آنچه که باید درباره ام آر آی زانو بدانید

روش تصویربرداری ام آر آی (MRI) از یک میدان مغناطیسی قدرتمند، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیقی با وضوح بالا از نواحی داخلی بدن شما استفاده می‌کند. در ام آر آی زانو به طور خاص روی زانو و نواحی اطراف آن تمرکز می‌شود و به پزشک متخصص ارتوپدی کمک می‌کند تا نگاهی به وضعیت بافت‌های نرم و استخوانی این نواحی بیاندازد.

بخش‌های مختلف مفصل زانو مانند استخوان‌ها، غضروف‌ها، تاندون‌ها، عضلات، رگ‌های خونی و رباط‌ها ممکن است در حین فعالیت بدنی یا در اثر ساییدگی آسیب ببینند. معمولاً این روش برای کمک به تشخیص یا ارزیابی علت درد، ضعف، تورم یا خونریزی داخل و اطراف مفصل زانو استفاده می‌شود.

گاهی پزشک از شما می‌خواهد که نوع خاصی از ام آر آی ارتوپدی به نام ام آر آی آرتوگرام (MRI arthrogram) را انجام دهید که در این روش، رادیولوژیست نوعی از مایع حاجب را به زانوی شما تزریق می‌کند تا دید بهتری از ساختار آن ارائه دهد.

به طور کلی، ام آر آی زانو از اشعه یونیزان استفاده نمی‌کند و می‌تواند به تعیین اینکه آیا نیاز به جراحی باز زانو دارید یا خیر کمک کند. در ادامه جزئیات بیشتری از این روش غیر تهاجمی اشاره خواهیم کرد.

مجتمع پزشکی صدر با تجهیزات پزشکی پیشرفته و پزشکان باسابقه و متبحر خود آماده خدمات‌رسانی به شما برای انجام انواع تصویربرداری ام آر آی به‌خصوص ام آر آی زانو است. این موسسه به‌عنوان بهترین مرکز ام آر آی در تهران، مجهز به دستگاه ام آر آی ابر رسانا (Super conductive MRI) است.

دلایل رایج برای انجام ام آر آی زانو

پزشک شما ممکن است در صورت مشکوک شدن به هرگونه ناهنجاری در مفصل زانو، اسکن ام آر آی را تجویز کند. نتایج این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا بدون نیاز به جراحی، آناتومی زانوی شما را برای تعیین علل احتمالی درد، التهاب یا ضعف آن تجسم کند. طبق گفته انجمن رادیولوژی آمریکا، معمولاً انجام ام ار ای زانو برای کمک به پزشکان در تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات زیر ضروری است:

• آرتریت و سایر اختلالات دژنراتیو مفصل زانو
• شکستگی استخوان زانو که ممکن است در عکس‌برداری با اشعه ایکس و سایر آزمایش‌های تصویربرداری قابل مشاهده نباشد.
• آسیب شدید به غضروف، رباط‌ها، تاندون‌ها یا مینیسک زانو
• کاهش محدوده حرکت مفصل زانو
• آسیب یا درد کلاهک زانو
• تجمع مایع در مفصل زانو
• عفونت مفصل زانو (مانند استئومیلیت)
• آسیب به دستگاه‌های پزشکی کاشته شده در زانو
• درد یا ضربه پس از جراحی زانو
• آسیب‌های ناشی از ورزش یا تروما به مفصل زانو مانند رگ‌به‌رگ شدن و پارگی رباط‌ها، غضروف یا تاندون‌ها
• تومورهای زانو مانند تومورهای اولیه و متاستاز که استخوان‌ها و مفاصل را درگیر می‌کنند.

البته پزشک متخصص ارتوپد ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری دیگری مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس را نیز به همراه ام آر آی زانو تجویز کند. معمولا قبل از آرتروسکوپی زانو، ام آر آی انجام می‌شود. آرتروسکوپی زانو یک روش جراحی جزئی است که در آن پزشک با ایجاد یک برش کوچک و قرار دادن یک لوله اسکوپ با دوربین، وضعیت داخل زانوی شما را مشاهده می‌کند.

مزایا و خطرات احتمالی انجام ام آر آی زانو

برخلاف عکس‌برداری با اشعه ایکس و سی‌تی اسکن، در روش تصویربرداری با ام آر آی از اشعه ایکس استفاده نمی‌شود. به‌همین‌دلیل، یک روش جایگزین عالی برای همه، به ویژه کودکان و زنان باردار در نظر گرفته می‌شود (البته با تجویز پزشک)

مطالعات ثابت کرده‌اند که ام آر آی زانو در تشخیص طیف وسیعی از ناهنجاری‌های مفصل و شکستگی استخوان زانو که در عکس‌برداری با اشعه ایکس یا سی‌تی اسکن قابل مشاهده نیستند، کارایی لازم را دارد؛ زیرا تصاویر آن کنتراست بالایی دارند. هم‌چنین این روش یک جایگزین غیرتهاجمی برای اشعه ایکس، آنژیوگرافی و سی‌تی در تشخیص مشکلات عروق خونی زانو نیز است.

اصولاً هر روش تصویربرداری در کنار مزایای عالی خود معایبی نیز دارد. به عنوان مثال اگر در بدن خود انواع ایمپلنت‌های فلزی مانند ضربان‌ساز قلب دارید، آهنرباهای قوی دستگاه ام آر آی ممکن است باعث جابه‌جایی آن‌ها شوند.

برخی از افراد ممکن است واکنش آلرژیک به رنگ کنتراست مورد استفاده در ام آر آی آرتوگرام داشته باشند. رایج‌ترین نوع رنگ کنتراست، گادولینیوم است. به گفته پزشکان، این واکنش‌های آلرژیک اغلب خفیف هستند و به‌راحتی با دارو کنترل می‌شوند. 

چگونه برای ام آر آی ارتوپدی آماده شویم؟

بهتر است قبل از انجام این روش، پزشک یا رادیولوژیست خود را از سابقه پزشکی و داروهایی که مصرف می‌کنید، مطلع سازید. هرگونه جواهرات خود را خارج کنید و رادیولوژیست را از انواع وسایل پزشکی کاشته‌شده در بدن خود آگاه کنید.

اگر در گذشته واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب یا رنگ کنتراست داشته‌اید یا اخیراً تشخیص داده شده است که مشکلات کلیوی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر باردار یا در حال شیردهی به نوزاد خود هستید، بهتر است بدانید که ام آر آی زانو برای زنان باردار بی‌خطر تلقی نمی‌شود. مادران شیرده باید به مدت دو روز پس از تصویربرداری، شیردهی را قطع کنند.

دستگاه ام آر آی مانند سی‌تی اسکن فضای بسته‌ای دارد. اگر مبتلا به کلاستروفوبیا (Claustrophobia) یا ترس از محیط بسته هستید یا از فضاهای کوچک می‌ترسید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد که پیش از آزمایش، آرام‌بخش مصرف کنید.

نحوه انجام ام آر آی زانو

قبل از انجام این نوع ام آر آی ارتوپدی، باید لباس بیمارستانی بپوشید. اگر به دستور پزشک باید از ماده حاجب استفاده شود، یک کاتتر داخل وریدی (IV) به بازوی شما وارد می‌شود تا رنگ را به جریان خون تزریق کند.

برای انجام ام آر آی زانو لازم است که شما به پشت یا پهلو روی تخت مخصوص دستگاه دراز بکشید. تکنسین ممکن است از بالش یا تسمه برای ثابت نگهداشتن پای شما استفاده کند تا دستگاه بتواند واضح‌ترین تصاویر را بگیرد.

در حین تصویربرداری تکنسین به شما می‌گوید که چه زمانی آرام بمانید و نفس خود را حبس کنید. این دستورالعمل‌ها معمولا از طریق یک میکروفون ارائه می‌شوند، زیرا تکنسین در اتاق جداگانه‌ای خواهد بود و مانیتورها را هنگام جمع‌آوری تصاویر تماشا می‌کند. ممکن است حین کار صداهای بلندی از دستگاه مانند صدای تق‌تق بشنوید. این مسئله نباید باعث نگرانی شما شود. ام ار ای ارتوپدی معمولاً بین 30 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد.

نکات مورد توجه بعد از انجام ام آر آی ارتوپدی

اصولا رادیولوژیست اسکن‌های ام آر آی زانو را بررسی می‌کند و نتایج را در قالب یک گزارش به پزشک متخصص ارتوپدی ارائه می‌دهد. تصاویر ام آر آی سیاه و سفید هستند و ناهنجاری‌ها ممکن است به‌صورت لکه‌های سفید روشن ظاهر شوند. در واقع همان مناطقی که رنگ کنتراست به‌دلیل افزایش فعالیت سلولی در یک ناحیه جمع شده است.

بسته به شرایط شما روند درمان ممکن است به آزمایش‌های بیشتر، دارو، توانبخشی فیزیکی، جراحی یا ترکیبی از این‌ها نیاز داشته باشد. مطمئناً پزشک به شما کمک می‌کند تا تصمیم بگیرید که کدام روش بهترین است.

سخن آخر

با وجود اینکه ام آر آی زانو در مقایسه با سایر روش‌ها تصاویر دقیق‌تری از ساختار مفصل زانو ارائه می‌دهد، اما دقت عمل تکنسین و پزشک رادیولوژیست در هنگام انجام تصویربرداری نیز مهم است. این اطمینان را به شما می‌دهیم که مرکز ام آر آی در تهران مجتمع پزشکی صدر گزینه عالی برای انجام ام آر آی زانو است.