جراحی ستون فقرات یکی از عمل‌های درمانی پیچیده و حساس است که با هدف بهبود مشکلات و آسیب‌های ستون فقرات انجام می‌شود. این روش برای بیمارانی به‌کار می‌رود که به دلیل مشکلات مختلف مانند دیسک کمر، شکستگی‌ها و ناهنجاری‌های مادرزادی دچار درد و محدودیت حرکتی شده‌اند.

جراحی ستون فقرات چیست؟

جراحی ستون فقرات مجموعه‌ای از عمل‌های جراحی پیجیده به‌منظور درمان اختلالات و آسیب‌های ستون فقرات است. این جراحی‌ها می‌توانند شامل حذف یا ترمیم دیسک‌های آسیب‌دیده، تثبیت مهره‌ها، آزادسازی نخاع فشرده‌‌شده و اصلاح ناهنجاری‌های ساختاری باشند.

هدف اصلی عمل ستون فقرات بهبود عملکرد، کاهش درد و بازگرداندن حرکات طبیعی ستون فقرات است. این جراحی‌ها می‌توانند به‌صورت باز یا کم‌تهاجمی انجام شوند.

دلایل نیاز به عمل ستون فقرات چیست؟

معمولاً عمل ستون فقرات به دلایل زیر انجام می‌شود:

• دیسک کمر: آسیب یا بیرون‌زدگی دیسک‌های بین‌مهره‌ای که فشار به اعصاب وارد کرده و باعث درد، ضعف یا بی‌حسی می‌شود.
• تنگی کانال نخاعی: باریک‌شدن فضای اطراف نخاع که موجب فشرده‌شدن نخاع و اعصاب شده و منجر به درد و اختلالات عصبی می‌گردد.
• شکستگی مهره‌ها: آسیب‌های ناشی از تصادف یا پوکی استخوان که ممکن است نیاز به تثبیت مهره‌ها داشته باشد.
• انحرافات غیرطبیعی ستون فقرات: بیماری‌هایی مانند: اسکولیوز و کیفوز که در موارد شدید به جراحی اصلاحی نیاز دارند.
• سندرم عصبی: آسیب به اعصاب نخاعی که به درمان جراحی برای تسکین درد و بهبود عملکرد نیاز دارد.

انواع جراحی ستون فقرات

• جایگزینی دیسک مصنوعی: به منظور جایگزینی دیسک آسیب‌دیده با دیسک مصنوعی برای بازگرداندن حرکت و ارتفاع بین مهره‌ها انجام می‌شود.
• کورپکتومی (Corpectomy): برداشتن بخشی از مهره، برای رفع فشار روی نخاع یا اعصاب که معمولاً در اثر تومورها یا شکستگی‌ها ایجاد شده است.
• دیسک‌کتومی (Diskectomy): حذف بخشی از دیسک بیرون‌زده که بر اعصاب فشار می‌آورد.
• فارامینوتمی (Foraminotomy): بزرگ‌کردن فضای اطراف اعصاب فشرده از طریق حفره‌های نخاعی.
• لامینکتومی (Laminectomy): برداشتن لامینا برای کاهش فشار روی نخاع در موارد تنگی کانال نخاعی.
• نوکلئوپلاستی: کاهش اندازه دیسک با استفاده از انرژی رادیوفرکانسی یا درمان سرد که نوعی جراحی دیسک کمر حساب می‌شود.
• جراحی فیوژن ستون فقرات
• ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی: درمان شکستگی مهره‌ها با تزریق سیمان استخوانی برای تثبیت و تقویت آن‌ها.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر ممکن است نیاز به جراحی ستون فقرات داشته باشید و مراجعه به پزشک ضروری است.

• درد مزمن یا دائمی در ناحیه کمر و گردن
• بی‌حسی یا ضعف
• مشکلات حرکتی
• تصادف یا آسیب شدید
• اختلالات ادراری یا روده‌ای

آمادگی‌های حیاتی قبل از عمل ستون فقرات

قبل از جراحی آمادگی‌های زیر لازم است:

• ترک سیگار: سیگارکشیدن بر فرایند تحلیل دیسک‌های بین‌مهره‌ای تأثیر منفی دارد و بهبودی پس از جراحی ستون فقرات را کند می‌کند.
• کنترل وزن: کاهش وزن برای جراحی کمر به کاهش فشار وارد بر دیسک‌ها و مفاصل کمک می‌کند.
• کنترل قند خون: برای بیماران دیابتی ضروری است تا خطر عفونت کاهش یابد.
• قطع داروهای رقیق‌کننده خون به دستور پزشک
• مشاوره پزشکی پیش از عمل: شامل آزمایش‌های عمومی و مشاوره با پزشک داخلی یا متخصص قلب برای بررسی آمادگی بدن.

نحوه جراحی ستون فقرات

نحوه عمل وابسته به‌نوع جراحی که به آنها اشاره کردیم، می‌تواند متفاوت باشد. به صورت عمومی مراحل جراحی به‌شرح زیر است:

1. در ابتدا بیمار براساس نوع عمل، تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی قرار می‌گیرد.
2. در جراحی‌های ستون فقرات، اغلب بیمار به صورت خوابیده به شکم قرار می‌گیرد. برای تثبیت بیمار در این وضعیت، از بندها و بالشتک‌های مخصوص استفاده می‌شود. سر بیمار نیز به کمک پدهای فومی در وضعیت مناسب قرار می‌گیرد تا از آسیب به چشم‌ها و گردن جلوگیری شود.
3. سپس پزشک یک برش کوچک در ناحیه کمر (یا گردن، بسته به نوع جراحی) ایجاد می‌کند تا به دیسک آسیب‌دیده دسترسی پیدا کند.
4. در جراحی دیسک‌کتومی، بخش آسیب‌دیده دیسک که فشار بر اعصاب وارد می‌کند، برداشته می‌شود. در صورت نیاز، ممکن است تمام دیسک حذف شود.
5. در صورت لزوم، دیسک مصنوعی جایگزین دیسک آسیب‌دیده می‌شود یا در جراحی فیوژن، دو مهره با استفاده از پیچ و مهره‌های فلزی به یکدیگر متصل می‌شوند.
6. پس از اتمام جراحی، جراح محل برش را بخیه می‌زند و پانسمان می‌کند.
7. بیمار برای به هوش آمدن به ریکاوری منتقل می‌شود.

مجدداً تاکید می‌کنیم که این مراحل ممکن است بسته به‌نوع جراحی و وضعیت بیمار تغییر کنند.

مراقبت‌های لازم بعد از جراحی‌های ستون فقرات

در همه انواع جراحی‌های ستون فقرات، معمولاً لازم است بیمار به زودی شروع به حرکت کند. همچنین فیزیوتراپی، استراحت کافی، رعایت تکنیک‌های صحیح حرکتی و مراقبت از زخم نیز لازم است.

همچنین مراقبت‌های زیر بعد از جراحی، بسته به بخشی از ستون فقرات که عمل شده، لازم است:

• جراحی ستون فقرات گردنی: نیاز به بستری 1 تا 2 شب و استفاده از گردن‌بند نرم در مراحل اولیه، همراه با رعایت محدودیت‌های حرکتی.
• عمل ستون فقرات کمری بدون فیکساسیون ایمپلنت: بستری 1 تا 2 شب و استفاده از داروهای تجویزشده
• جراحی ستون فقرات کمری با فیکساسیون ایمپلنت: بستری 2 تا 4 شب در بیمارستان، مصرف داروهای مسکن براساس تجویز پزشک و استفاده از بریس کمر

عمل ستون فقرات چند ساعت طول می‌کشد؟

عمل جراحی ستون فقرات، بسته به ‌نوع جراحی و پیچیدگی آن، معمولاً بین 4 تا 6 ساعت طول می‌کشد.

دکتر صادق صابری فوق تخصص ارتوپدی مجتمع پزشکی صدر، جراحی‌های ساده‌تر، مانند دیسک‌کتومی را در زمان کوتاه‌تری انجام می‌دهند، درحالی‌که جراحی‌های پیچیده‌تر مانند فیوژن ستون فقرات یا جایگزینی دیسک مصنوعی زمان بیشتری نیاز دارند.