اخیراً شیوع بیماری تب دنگی در کشور ما افزایش پیدا کرده و طبق آمار وزارت بهداشت تا زمان نگارش این مطلب، تعداد مبتلایان به آن به 155 نفر رسیده است. احتمالاً این مساله باعث نگرانی شما شده است و کنجکاو هستید در مورد نحوه انتقال و درمان آن اطلاعات کسب کنید.

چهار ویروس دنگی که باعث ابتلا به تب دنگی می‌شوند با ویروس‌های عامل تب زرد و عفونت ویروس نیل غربی، مرتبط هستند.

این ویروس‌ها توسط نیش نوعی پشه به نام آئدس (Aedes) منتشر می‌شوند و امکان انتقال آنها به‌صورت فرد‌به‌فرد وجود ندارد.

طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، سالانه 100 تا 400 میلیون نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند.

اگرچه در بسیاری از موارد، عفونت‌ ویروس دنگی بدون علامت است یا فقط یک بیماری خفیف ایجاد می‌کند؛ اما این ویروس گهگاه می‌تواند باعث بروز علائم شدیدتر و حتی مرگ شود. به‌همین‌دلیل، پیشگیری و درمان به‌موقع آن اهمیت زیادی دارد.

راه انتقال تب دنگی چیست؟

دنگی یک عفونت ویروسی است که از طریق نیش پشه‌های آئدس آلوده به یکی از ویروس‌های دنگی، به انسان منتقل می‌شود. این ویروس‌ها بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری از جمله آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقا، بخش‌هایی از آسیا و جزایر اقیانوس آرام یافت می‌شوند.

اگرچه ویروس دنگی به‌صورت مستقیم از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کند؛ اما اگر مادر در زمان بارداری به آن مبتلا شود، می‌تواند به فرزند خود منتقل کند.

هنگامی‌که به یکی از ویروس‌های دنگی مبتلا می‌شوید، تا آخر عمر نسبت به آن ویروس واکسینه هستید و هنوز هم می‌توانید به سه ویروس دیگر آلوده شوید. بنابراین ممکن است هر چهار ویروس دنگی را در طول زندگی خود دریافت کنید.

علائم تب دنگی چیست؟

طبق تحقیقات حدود 80 درصد از بیماران بدون علامت هستند یا علائمی خفیف و شبیه آنفولانزا دارند و در عرض 1 تا 2 هفته بهبود می‌یابند.

به‌همین‌دلیل، پزشکان معتقدند که تب دنگی به‌ندرت می‌تواند خطرناک باشد و منجر به مرگ شود.

معمولاً علائم اولیه آن 4 تا 10 روز پس از عفونت شروع می‌شوند، 2 تا 7 روز طول می‌کشند و شامل موارد زیر هستند:

• تب بالای 40 درجه سانتیگراد
• سردرد شدید
• احساس درد در پشت چشم
• دردهای عضلانی و مفاصل
• حالت تهوع
• استفراغ
• تورم غدد لنفاوی
• کهیر

طبق آمار تقریباً 1 نفر از هر 20 بیمار مبتلا به دنگی، 24 تا 48 ساعت پس از برطرف شدن تب، دچار تب دنگی شدید یا همان تب خونریزی‌دهنده دنگی می‌شود.

دنگی شدید زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی آسیب‌دیده و نشت کنند و تعداد پلاکت‌ها در جریان خون کاهش پیدا کند. این وضعیت می‌تواند منجر به شوک، خونریزی داخلی، نارسایی اندام‌ها و حتی مرگ شود. معمولاً افرادی‌که برای بار دوم آلوده می‌شوند، بیشتر در معرض خطر بروز این وضعیت تهدیدکننده هستند.

علائم تب دنگی شدید عبارتند از:

• درد شدید شکم
• استفراغ مداوم
• خونریزی لثه یا بینی
• خون در استفراغ یا مدفوع
• پوست رنگ‌پریده و سرد
• تنفس سریع و پی‌در‌پی
• تشنگی مداوم
• احساس ضعف، خستگی و بی‌قراری

اگر مبتلا به تب دنگی هستید یا در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که این بیماری شایع است؛ توصیه می‌کنیم به محض مواجهه با این علائم، فوراً به نزدیکترین مرکز اورژانس پزشکی مراجعه کنید.

نحوه تشخیص تب دنگی

تشخیص تب دنگی کمی دشوار است. زیرا علائم و نشانه‌های آن را می‌توان به‌راحتی با علائم بیماری‌های دیگر  مانند چیکونگونیا، ویروس زیکا، مالاریا و تب حصبه اشتباه گرفت. به‌همین‌دلیل، پزشک پس از معاینه برای تشخیص قطعی دستور انجام آزمایش خون می‌دهد.

معمولاً در آزمایشگاه، روی نمونه خون دو تست ویروس ‌شناسی و سرولوژی انجام می‌شود. تست ویروس‌ شناسی می‌تواند عناصر ویروس دنگی را در خون شناسایی کند. درحالی‌که تست سرولوژی آنتی‌بادی‌های موجود در خون را برای تایید عفونت فعلی یا اخیر تشخیص می‌دهد.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به تب دنگی

طبق آمار، در حال حاضر حدود نیمی از جمعیت جهان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. از طرفی، هنوز درمان خاصی برای دنگی وجود ندارد و فقط می‌توان با دارو علائم آن را کنترل کرد. به‌همین‌دلیل، پیشگیری از ابتلا به آن در اولویت است. 

معمولاً پزشکان برای پیشگیری به دو روش واکسیناسیون و اجتناب از نیش پشه اشاره می‌کنند.

واکسیناسیون

اگرچه واکسن دنگی به نام دنگ واکسیا (Dengvaxia) در سال 2019 توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) تایید شده است؛ اما این واکسن فقط در برخی کشورها در دسترس است و تنها در صورتی تجویز می‌شود که فرد سابقه ابتلا به ویروس دنگی را داشته باشد. زیرا واکسینه شدن قبل از ابتلا برای اولین بار، می‌تواند خطر بروز دنگی شدید را افزایش دهد.

اجتناب از نیش پشه

بهترین راهکار برای پیشگیری همان اجتناب از نیش پشه است. اخیراً سازمان جهانی بهداشت نیز تاکید کرده است که واکسن به تنهایی ابزار موثری برای کاهش تب دنگی نیست. پس اگر در کشوری زندگی می‌کنید یا به محلی سفر می کنید که تب دنگی در آن شایع است. برای اجتناب از نیش پشه و کاهش جمعیت آن به نکات زیر توجه کنید:

• به جای باز کردن پنجره‌ها در شب، از تهویه مطبوع استفاده کنید. زیرا اگرچه پشه‌های حامل ویروس دنگی از صبح تا غروب بیشتر فعال هستند، اما می‌توانند در شب نیز نیش بزنند.
• اطمینان حاصل کنید که پنجره‌ها و درب محل اسکان شما ایمن هستند و سوراخی روی آنها برای نفوذ پشه وجود ندارد.
• کل بدن خود را پوشش دهید و پیراهن آستین بلند، شلوار بلند، جوراب و کفش بپوشید.
• از مواد دافع پشه در داخل و خارج از منزل استفاده کنید. ماده پرمترین را می‌توان روی لباس، کفش، تخت و وسایل کمپینگ اسپری کرد. همچنین می‌توانید برای محافظت از خود، لباس‌های ساخته شده با پرمترین را خریداری کنید. برای اسپری روی پوست خود، از یک محصول دافع پشه که حاوی ماده DEET با غلظت حداقل 10 درصد است استفاده کنید.

پشه‌هایی که حامل ویروس دنگی هستند، معمولاً در خانه‌ها و مناطق اطراف آنها زندگی می‌کنند و در آب راکد پرورش می‌یابند. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم از حضور در مناطق مسکونی پرجمعیت پرهیز کنید. همچنین می‌توانید با حذف زیستگاه‌هایی که پشه‌ها در آنجا تخم می‌گذارند به کاهش جمعیت آنها کمک کنید. حداقل هفته‌ای یکبار ظروفی که آب راکد را در خود جای می‌دهند، مانند ظروف حیوانات و گلدان‌های گل را تخلیه و تمیز کنید.

در صورت ابتلا به تب دنگی چه کار کنیم؟

اگر اخیرا به مسافرت رفته‌اید و متوجه بروز علائم این بیماری شده‌اید، در اولین فرصت با پزشک خود تماس بگیرید. به‌خصوص اگر باردار هستید. زیرا این بیماری می‌تواند باعث سقط جنین، وزن کم نوزاد هنگام تولد یا زایمان زودرس شود.

اگر علائم شما خفیف باشند، پزشک توصیه می‌کند که استراحت کنید و مایعات زیادی بنوشید. همچنین برای کاهش تب، سردرد و درد مفاصل، استامینوفن مصرف کنید. باید از مصرف خودسرانه آسپرین و ایبوپروفن خودداری کنید، زیرا ممکن است در این شرایط باعث خونریزی داخلی شود.

اگر بعد از 24 تا 48 ساعت از شروع علائم، متوجه شدید که احساس بدتری دارید، به سرعت به اورژانس پزشکی مواجعه کنید. زیرا احتمال بروز دنگی شدید وجود دارد.

آیا تب دنگی واگیر دارد؟

تب دنگی مانند آنفولانزا مستقیماً از فردی به فرد دیگر مسری نیست و فقط از طریق نیش پشه آلوده منتقل می‌شود. تنها راه ابتلا به آن از شخص دیگر این است که خانم باردار مبتلا شود.

آیا بیماری تب دنگی کشنده است؟

این نوید را به شما می‌دهیم که اکثر بیماران از تب دنگی بدون هیچ‌گونه عارضه پایداری بهبود می‌یابند. حتی با وجود بروز تب دنگی شدید، اگر به سرعت تحت درمان قرار بگیرید، بیش از 99 درصد شانس بهبودی دارید.