پس از پوکی استخوان، بیماری پاژه استخوان یا استئیت دفورمانس شایع‌ترین نوع بیماری اسکلتی است.

متاسفانه بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پاژه استخوان تا مدت زیادی متوجه وضعیت خود نمی‌شوند، زیرا علائم آن خفیف یا غیرقابل تشخیص هستند. طبق مطالعات انجام‌شده، خطر بروز آن با افزایش سن و در صورت وجود سابقه خانوداگی افزایش می‌یابد.

بیماری پاژه استخوان چیست؟

بیماری پاژه استخوان در اصل نوعی اختلال در فرآیند بازسازی استخوان است که در طی آن بدن استخوان قدیمی را جذب کرده و به‌جای آن یک استخوان جدید غیرطبیعی تشکیل می‌دهد.

این مسئله می‌تواند منجر به ضعیف شدن استخوان‌ها، استخوان‌درد، آرتریت، بدشکلی و شکستگی استخوان‌ها شود.

اگر استخوان فرد مبتلا به این بیماری بشکند، به‌دلیل نقص در روند بازسازی ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا بهبود یابد. همچنین همیشه خطر کاهش شنوایی و گیرکردن اعصاب در ستون فقرات او را تهدید می‌کند. به‌همین‌دلیل، تشخیص به‌موقع و درمان بیماری پاژه استخوان اهمیت زیادی دارد.

علائم بیماری پاژه استخوان چیست؟

همانطورکه ذکر شد، اکثر افرادی‌که به بیماری پاژه استخوان مبتلا هستند تا مدت زیادی هیچ علامتی ندارند.

به‌ مرور ممکن است ابتدا متوجه استخوان‌درد و سپس تورم مفاصل و بدشکی و شکستگی ناگهانی برخی از استخوان‌ها شوند. زیرا این بیماری باعث می‌شود که بدن سریع‌تر از حد طبیعی استخوان جدید تولید کند. مطمئناً بازسازی سریع، استخوانی تولید می‌کند که نسبت به استخوان معمولی ضعیف‌تر است.

استئیت دفورمانس ممکن است فقط یک تا دو استخوان در بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد یا گسترده‌تر عمل کند. معمولاً در این بیماری، استخوان‌های لگن، جمجمه، ستون فقرات و پاها بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند. به‌طوری‌که:

• احتمال بروز درد در ناحیه لگن وجود دارد.
• رشد بیش‌‌ازحد استخوان در جمجمه، می‌تواند باعث کاهش شنوایی یا سردرد شود.
• ممکن است اعصاب در ستون فقرات فشرده‌شده و علائمی مانند درد، سوزن‌سوزن شدن و بی‌حسی در دست‌ها و پاها بروز کنند.
• بزرگ شدن و بدشکل شدن استخوان‌های پاها می‌تواند به مفاصل مجاور فشار وارد کند و ممکن است باعث بروز آرتروز در زانو یا لگن شود.

دلایل بروز بیماری پاژه استخوان چیست؟

محققان هنوز به طور قطعی علت بیماری پاژه را مشخص نکرده‌اند. اما معتقدند که ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی مانند موارد زیر در ابتلا به این بیماری نقش دارند:

• سابقه خانوادگی. طبق تحقیقات انجام‌شده، در 30 درصد موارد بیش از یک عضو خانواده به این اختلال مبتلا هستند. بنابراین، احتمالا ژن‌هایی در بروز آن موثر هستند.
• عفونت ویروسی. این اختلال احتمالاً به‌دلیل عفونت توسط ویروس سرخک در دوران کودکی رخ می‌دهد. در واقع، سرخک ممکن است مکانیسم تشکیل استخوان را تغییر دهد و منجر به بیماری پاژه استخوان شود.
• سن. افراد بالای 50 سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
• جنسیت. مردان بیشتر از زنان مبتلا می‌شوند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟

علائم ناشی از رشد غیرطبیعی استخوان در اثر بیماری پاژه، تاحدی مشابه سایر علائم اختلالات استخوانی مانند آرتریت هستند. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم به محض بروز نشانه‌های زیر به پزشک مراجعه کنید تا مانع از تشخیص به‌موقع این بیماری نشوید:

• درد مداوم در استخوان یا مفاصل
• تغییر شکل هر یک از استخوان‌ها
• بی‌حسی یا احساس گزگز در یک اندام
• کم‌شنوایی غیرقابل توضیح
• مشکل در حفظ تعادل بدن

در غیر این صورت، استئیت دفورمانس پیشرفت کرده و زمینه بروز عوارض زیر فراهم می‌شود:

• آرتروز زانو
• از دست دادن قدرت شنوایی
• بیماری قلبی
• مشکلات سیستم عصبی
• سارکوم پاژه (نوعی سرطان یا تومور استخوان که احتمال بروز آن در یک درصد از افراد مبتلا به بیماری پاژه وجود دارد)
• لق شدن دندان‌ها
• مشکلات بینایی

اصولاً پزشکان متخصص ارتوپد و روماتولوژی در تشخیص این بیماری و سایر بیماری‌ها مانند بیماری سیور و بیماری پاژه سینه، تبحر زیادی دارند.   

اگر استخوان‌درد یا سایر علائم ناشی از این بیمار کیفیت زندگی شما را کاهش داده‌اند؛ پزشکان حاضر در کلینیک درد مجتمع پزشکی صدر می‌توانند با روش‌های تخصصی به تسکین آن‌ها کمک کنند.

نحوه تشخیص بیماری پاژه استخوان

پزشک ابتدا به کمک معاینه فیزیکی، احتمال بروز بیماری پاژه استخوان را ارزیابی می‌کند. زیرا در حین معاینه، امکان تشخیص ناهنجاری‌ یا بدشکلی استخوان وجود دارد.

سپس از اسکن استخوان و بررسی‌های آزمایشگاهی برای تعیین میزان گسترش این بیماری استفاده می‌کند. اصولا تغییرات استخوانی را می‌توان با روش‌های تصویربرداری زیر آشکار کرد:

اسکن هسته‌ای استخوان

اسکن استخوان نوعی روش رادیولوژی هسته‌ای است که برای انجام آن، ابتدا یک نوع ماده رادیواکتیو به شما تزریق می‌شود.

این ماده به نقاطی روی استخوان‌ها می‌رود که بیشترین آسیب را دارند و در تصاویر به‌صورت نواحی روشن دیده می‌شوند. بدین‌شکل، اسکن استخوان می‌تواند ناهنجاری بازسازی استخوان در اثر بیماری پاژه را ثابت کند. 

عکسبرداری با اشعه ایکس

تصاویر رادیولوژی استخوان می‌تواند نواحی ازهم‌گسیختگی استخوان، بزرگ شدن استخوان و ناهنجاری‌هایی که مشخصه بیماری پاژه هستند را نشان دهد. به‌همین‌دلیل، معمولا پزشک برای تشخیص بیماری پاژه این آزمایش را نیز انجام می‌دهد.

ام آر آی

اگرچه ام آر آی نمی‌تواند به‌خوبی عکسبرداری با اشعه ایکس وضعیت استخوان‌ها را نشان دهد؛ اما ممکن است برای مشاهده بافت‌های نرم آسیب‌دیده در اثر شکستگی استخوان، پزشک از این روش استفاده کند.

سنجش تراکم استخوان

پزشک ممکن است از تست تراکم استخوان برای بررسی میزان ضعیف شدن استخوان‌ها در اثر بیماری پاژه، استفاده کند.

افرادی‌که به این بیماری مبتلا هستند، معمولاً دارای سطح آلکالین فسفاتاز بالا در خون هستند. با انجام آزمایش خون این مسئله مشخص می‌شود.

روش‌های درمان بیماری پاژه استخوان

اگرچه می‌توان با دارودرمانی یا حتی جراحی بیماری پاژه را کنترل کرد و شدت علائم آن را کاهش داد، اما درمان قطعی برای آن وجود ندارد.

بهتر است بدانید که همه افراد مبتلا به این بیماری به درمان نیاز ندارند.

معمولاً اگر علائمی بروز کنند یا آزمایش‌ها نشان دهند که شروع درمان ضروری است، پزشک اقداماتی انجام می‌دهد.

دارودرمانی

اولین خط درمان فقط و فقط با نظر پزشک متخصص، تجویز بیس‌فسفونات‌ها خواهد بود. همچنین ممکن است مکمل ویتامین D و کلسیم نیز تجویز شود. بیس‌فسفونات‌ها داروهایی هستند که به کاهش تجزیه استخوان‌ها کمک می‌کنند. مصرف این داروها به همراه کلسیم می‌تواند از قسمت‌های ضعیف‌تر استخوان که باعث بدشکلی می‌شوند و در معرض خطر شکستگی بالایی هستند، محافظت کند.

در برخی از بیماران، مصرف این سری از داروها با درد شدید عضلانی، مفصلی یا استخوانی مرتبط است. همچنین می‌توانند خطر بروز بیماری نادری در استخوان فک را افزایش دهند. به همین دلیل، مصرف این داروها فقط با تشخیص پزشک متخصص می‌باشد.

جراحی

اگر بیماری پاژه منجر به تغییر شکل قابل توجه استخوان، شکستگی استخوان، آرتروز شدید یا فشار زیاد روی اعصاب شود، ممکن است جراحی لازم باشد.

معمولاً بدشکلی و شکستگی بیشتر در استخوان ران و ساق پا دیده می‌شوند و پزشک سعی می‌کند در حین جراحی با روش استئوتومی این مشکلات را برطرف کند. آرتروز شدید نیز با جراحی و در قالب جایگزین کردن مفاصل آسیب‌دیده با پروتز رفع می‌شود.