ام آر آی (MRI) مخفف عبارت Magnetic resonance imaging به معنای تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی است. همانطورکه از نام آن مشخص است، این روش از اشعه ایکس برای تصویربرداری استفاده نمی‌کند. بلکه به کمک امواج مغناطیسی و رادیویی تصاویر دقیقی از اندام‌ها، استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، رگ‌های خونی و گره‌های لنفاوی تولید می‌کند. به‌همین‌دلیل، یک روش غیرتهاجمی و ایمن محسوب می‌شود.

دستگاه ام آر آی، قابلیت آن را دارد که تصاویر مقطعی ایجاد کند. در نهایت این تصاویر به کمک کامپیوتر به صورت سه‌ بعدی قابل مشاهده هستند. در ادامه به کاربردها، هزینه ام آر آی و جزئیات کاملی از انواع این روش اشاره خواهیم کرد.

کاربردهای ام آر آی چیست؟

نمی‌توان انکار کرد که اختراع MRI، نقطه عطف بزرگی برای دنیای پزشکی است. چراکه با استفاده از ابزاری غیرتهاجمی، پزشکان، دانشمندان و محققان می‌توانند داخل بدن انسان را با جزئیات بررسی کنند. اصولا کاربردهای این روش عبارتند از:

• مشاهده محل تومورها، کیست‌ها و سایر ناهنجاری‌ها در بخش‌های مختلف بدن
• تشخیص ناهنجاری‌های مغز و نخاع
• تشخیص بیماری‌های کبد و سایر اندام‌های شکمی
• ارزیابی میزان صدمات یا ناهنجاری‌های مفاصل کمر، زانو و غیره
• تشخیص انواع خاصی از مشکلات قلبی
• ارزیابی میزان گسترش فیبروم و اندومتریوز در زنان
• بررسی ناهنجاری‌های مشکوک رحم و علل ناباروری در زنان

مزایای ام آر آی نسبت به دیگر روش‌های تصویربرداری چیست؟

مشخص شده است که این روش نسبت به سی ‌تی اسکن و رادیولوژی معمولی، تصاویر دقیق‌تری از بافت‌های نرم تولید می‌کند. حتی می‌تواند بین چربی، آب، ماهیچه و سایر بافت‌های نرم تمایز ایجاد کند. معمولاً سی‌تی در تصویربرداری از استخوان‌ها بهتر عمل می‌کند.

همچنین دستگاه MRI می‌تواند از زوایای مختلفی از هر قسمت از بدن (مانند سر، مفاصل، شکم، پاها و غیره) تصویربرداری کند. به‌همین‌دلیل، جزئیات بهتری را نسبت به سایر تکنیک‌ها مانند سی تی و سونوگرافی ارائه می‌دهد.

مزیت مهم MRI، عدم استفاده از امواج یونیزان اشعه ایکس است. تماس مکرر با اشعه ایکس برای سلامتی افراد مضر است همچنین خطر بروز سرطان را نیز افزایش می‌دهد. این فرق سی تی اسکن و ام آر آی، باعث شده است که ام ار ای گزینه ایمن‌تری برای خانم‌های باردار یا کسانی‌که نیاز به تصویربرداری مکرر دارند، محسوب شود.

انواع ام آر آی بر اساس ناحیه‌های بدن

از ام ار ای می‌توان برای تشخیص مشکلات نواحی مختلف بدن استفاده کرد.

مغز و نخاع

متداول‌ترین آزمایش ام آر آی است که اغلب برای کمک به تشخیص موارد زیر انجام می‌شود:

• ام اس
• مشکلات نخاعی مانند پارگی نخاع
• سکته مغزی
• تومور مغز و نخاع
• ضربه مغزی
• مشکلات چشم و گوش داخلی
• آنوریسم مغزی

ام آر آی گردن نیز بخش از ام آر آی سر و نخاع است.

قلب و عروق خونی

از این روش می‌توان برای بررسی موارد زیر استفاده کرد:

• میزان آسیب ناشی از سکته یا بیماری‌های قلبی
• میزان ضخامت و حرکت دیواره‌های قلب
• اندازه و نحوه عملکرد حفره‌های قلب
• التهاب یا انسداد رگ‌های خونی
• مشکلات ساختاری آئورت، مانند آنوریسم آئورت

سینه

معمولاً همراه با ماموگرافی برای تشخیص سرطان سینه، به‌ویژه در افرادی‌که بافت سینه متراکمی دارند، انجام می‌شود.

ام آر آی شکم و لگن

این روش می‌تواند تصاویر واضحی از ارگان‌های زیر ارائه دهد:

• کبد و مجاری صفراوی
• کلیه ها
• طحال
• پانکراس
• رحم
• تخمدان‌ها
• پروستات

استخوان‌ها و مفاصل

از این روش برای بررسی موارد زیر استفاده می‌شود:

• مشکلات استخوانی و مفصلی ناشی از تروما و افزایش سن
• عفونت‌های استخوانی
• مشکلات دیسک در ستون فقرات
• تومورهای استخوانی و بافت نرم اطراف آن

ام آر آی زانو یکی از پرکاربردترین انواع ام آر آی استخوان‌ها و مفاصل است.

انواع ام آر آی از نظر تکنیک

در حال حاضر علاوه‌بر ام آر آی معمولی که به دو صورت ساده و ام آر آی با ماده حاجب انجام می‌شود. دو نوع MRI پیشرفته به نام ام آر آنژیوگرافی (MRA) و ام آر آی عملکردی (fMRI) نیز ابداع شده است.

ام آر آنژیوگرافی

MRA روشی است که برای ارزیابی جریان خون در شریان‌ها استفاده می‌شود. اصولا اطلاعات دقیق‌تری در مورد آنوریسم و ناهنجاری‌های عروق خونی در مغز، نخاع یا سایر قسمت‌های بدن ارائه می‌دهد.

عملکردی

fMRI برای بررسی آناتومی مغز استفاده می‌شود و نشان می‌دهد که کدام بخش از مغز عملکردهای خاصی مانند گفتار یا حافظه را کنترل می‌کند. این اطلاعات می‌توانند به تصمیم‌گیری برای جراحی مغز کمک کنند. همچنین می‌توانند آسیب ناشی از ضربه به سر یا شرایطی مانند بیماری آلزایمر را بررسی کنند. معمولاً قبل از تحریک مغناطیسی مغز، یکبار این آزمایش انجام می‌شود.

چگونه برای آزمایش آماده شویم؟

قبل از آزمایش، از شما خواسته می‌شود که تمام وسایل فلزی همراه با خود را درآورید و گان بپوشید. ممکن است وسایل فلزی بر روی تصاویر تأثیر بگذارند.

همچنین اگر دستگاه پزشکی مانند ضربان‌ساز و دریچه مصنوعی قلب، گیره آنوریسم، پروتز زانو و غیره در بدن خود دارید، باید از قبل اطلاع دهید.

اگر قرار است ام آر آی با ماده حاجب انجام شود، لازم است از قبل 6 تا 8 ساعت ناشتا باشید. درصورتیکه سابقه آلرژی به ماده حاجب را داشته باشید، ممکن است نتوانید این روش را انجام دهید.

طبق تجربه، افرادیکه از کلاستروفوبیا رنج میبرند، گاهی اوقات برای انجام اسکن مشکل دارند. در این شرایط قبل از آزمایش آرامبخش تجویز می‌شود.

نحوه تصویربرداری با دستگاه MRI

اگر نیاز به تزریق داخل وریدی ماده حاجب باشد، ابتدا این کار انجام می‌شود. دستگاه شبیه یک لوله باریک و دراز است و تکنسین به شما کمک می‌کند روی تخت آن دراز بکشید.

در نهایت تخت به‌صورت خودکار وارد دستگاه می‌شود. رادیولوژیست در اتاق دیگری از مرکز ام آر آی برای تصویربرداری اقدام می‌کند. در این مدت، باید کاملا ثابت باشید. زیرا هر نوع حرکت بدنی می‌تواند تصاویر را تار کند. بعد از گذشت 15 تا 30 دقیقه تخت از داخل دستگاه خارج شده و می‌توانید با کمک تکنسین از روی آن بلند شوید.

مراقبت‌های لازم بعد از آزمایش

معمولا انجام این آزمایش، نیاز به مراقبت خاصی ندارد. در نهایت، اگر آرامبخش دریافت نکرده باشید، می‌توانید بلافاصله پس از اسکن به زندگی عادی خود برگردید.

در صورت دریافت ماده کنتراست‌زا، بهتر است 6 تا 8 لیوان آب بنوشید تا این ماده زودتر دفع شود. همچنین شیردهی به نوزاد را به مدت 24 تا 48 ساعت به تعویق بیاندازید.

خطرات MRI چیست؟

به واقع، MRI یک روش ایمن و بدون درد است. در نتیجه احتمال اینکه شما بعد از انجام آن عوارض جانبی خاصی را تجربه کنید، بسیار کم است.

البته در موارد نادر، دریافت ماده حاجب می‌تواند باعث بروز حالت تهوع، سردرد و درد یا سوزش در محل تزریق شود. همچنین به ندرت احتمال بروز واکنش آلرژیک وجود دارد.

اگر با علائمی از تورم، قرمزی، تنگی نفس و افزایش ضربان قلب مواجه شدید حتما به پزشک اطلاع دهید.

هزینه ام آر آی چقدر است؟

معمولا هزینه ام آر آی بیشتر از سی تی و سونوگرافی است. زیرا دستگاه آن تکنولوژی پیشرفته‌تری دارد و نتایج دقیق‌تری ارائه می‌دهد. البته هزینه نهایی بسته به نوع MRI و میزان مهارت کمی متغیر است.

اگر قصد انجام ام آر آی دارید، مرکز تصویربرداری پزشکی مجتمع پزشکی صدر تهران یکی از بهترین‌ها در این زمینه است. می‌توانید از تجهیزات به‌روز و خدمات عالی رادیولوژیست‌های آن بهره‌مند شوید.