اختلالات روانشناختی طیف وسیعی از بیماری‌ها را دربر می‌‌گیرد که اختلال وسواس اجباری یکی‌ از آن‌ها است. افراد دارای این اختلال با کمالگرایی، سازماندهی و کنترل شدید روبرو هستند و زندگی را برای خود و اطرافیانشان دشوار می‌سازند. این افراد با ایجاد‌ یک چارچوب بسیار سخت، هیچگونه انعطاف پذیری از خود نشان نمی‌دهند. این رفتارها به زندگی شخصی، کاری و روابط آن‌ها آسیب وارد می‌سازد.

اگر می‌خواهید با علائم و روش‌های درمان اختلال وسواسی جبری بیشتر آشنا شوید تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

اختلال وسواس اجباری چیست؟

اختلال شخصیت وسواسی اجباری که به آن‌ OCPD می‌گویند؛ مجموعه‌ای از افکار، رفتارها و تر‌س‌های ناخواسته محسوب می‌شود که فرد به اجبار آن‌ها را انجام می‌دهد. این رفتارها که در جامعه به نام وسواس شناخته می‌شوند، زندگی روزمره فرد را مختل می‌سازد.

اختلال وسواس اجباری به‌گونه‌ای است که ذهن بیمار، او را مجبور‌ می‌سازد تا کاری را انجام دهد و در صورت عدم توجه، با استرس و اضطراب شدید روبرو می‌شود.

این وسواس‌ها اغلب در یک مورد خاص بروز می‌کنند به‌طور مثال، افراد به‌طرز اغراق‌ گونه‌ای به تمیزی خود اهمیت می‌دهند و باید دائما دستان، لباس‌ها و لوازم محیطشان را بشویند.

علائم اختلال وسواس جبری

علائم اختلال وسواس اجباری را می‌توان به دو دسته علائم وسواس و علائم اجبار دسته‌بندی کرد‌. در ادامه نشانه‌های هریک از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

علائم وسواس

شخصیت OCPD با افکار ناخواسته‌ای دست و پنجه نرم می‌کند که او را مضطرب می‌سازند. این وسواس از انجام کارهای روزمره جلوگیری می‌کند و فرد به‌راحتی نمی‌تواند از دست آن‌ها خلاص شود.

علائم وسواس دارای دسته‌بندی‌هایی مانند ترس از آلودگی،‌‌ شک و تردید، منظم بودن، افکار وحشتناک درباره آسیب رساندن به خود و دیگران، پرخاشگری یا وسواس جنسی و مذهبی است.‌ مهم‌ترین علائم این اختلال عبارتند از:

• ترس از کثیفی
• شک کردن به قفل کردن در یا خاموش کردن اجاق گاز
• مضطرب شدن به‌دلیل نامنظم بودن اشیا
• وجود افکاری درباره فریاد زدن و عدم رفتار صحیح در جمع
• تصور اینکه با ماشین وارد جمعیت شوید
• تصور کردن رفتارهای جنسی ناخوشایند
• دوری کردن از دست دادن با مردم و برخوردهای اجتماعی

علائم‌ اجبار

در این مدل رفتاری شما مجبور به انجام یک الگوی رفتاری مشخص و تکراری برای کاهش اضطراب و‌ وسواس فکری هستید. از انجام این کارها هیچ لذتی نمی‌برید، بلکه تنها کمی از‌ اضطراب شما کاهش می‌یابد.

علائم اجبار در چند دسته‌بندی قرار می‌گیرند که از جمله آن‌ها می‌توان به نظافت، چک کردن، مرتب کردن، پیروی از قوانین سفت و سخت و تکرار یک رویه اشاره کرد.‌ علائم اجبار شامل نشانه‌های زیر است:

• شستن بسیار زیاد دست‌ها
• بررسی کردن چندین باره قفل بودن درها
• تکرار بیش از اندازه یک عبارت
• تلاش زیاد برای جایگزین کردن افکار بد با افکار خوب

دلیل پدید آمدن اختلال وسواس اجباری

اختلال وسواسی جبری اغلب در دوران کودکی یا اوایل بزرگسالی بروز می‌کند تا جایی که بیشتر افراد دارای شخصیت OCPD تا 25 سالگی به آن مبتلا می‌شوند. محققان فعال در این حوزه تا به‌ امروز نتوانسته‌اند علت قطعی اختلال شخصیت وسواسی اجباری را تشخیص دهند، اما سابقه خانوادگی، روانشناسی، شرایط محیطی و نحوه عملکرد مغز را در ایجاد آن دخیل می‌دانند.

این محققان می‌گویند کودکان دارای والدین سخت‌گیر و کسانی که در محیط‌های روانی آسیب‌زا زندگی کرده‌اند؛ امکان ابتلا به اختلال وسواس اجباری در‌ آنها بیشتر است. از طرفی‌ دیگر، نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که ژنتیک نقش مهمی در ابتلای افراد به این بیماری ایفا می‌کند.

روش‌های تشخیص اختلال وسواس اجباری

اغلب افراد دارای اختلال شخصیت وسواسی اجباری، رفتار و طرز فکر خود را کاملاً طبیعی می‌دانند و همین موضوع تشخیص بیماری را دشوار می‌سازد. بهترین راه پی بردن به وجود مشکلاتی مانند اختلال وسواس اجباری و اختلال دو قطبی مراجعه به روان درمانگر یا روانپزشک است. این افراد با پرسیدن سوالات مختلف از فرد و همچنین اطرافیان او به وجود مشکل پی‌ می‌برند.

صحبت با اعضای خانواده و همچنین دوستان نزدیک فرد مبتلا می‌تواند به روانپزشک کمک کند تا بینش بهتری نسبت به علائم این بیماری بدست آورند. چراکه افراد دارای اختلال وسواس ممکن است درباره رفتارهایی مانند کمال گرایی، دستور دادن و کنترل کردن صادق نباشند.

روش‌های درمان اختلال وسواس جبری

اختلال وسواس اجباری، بیماری مزمنی محسوب می‌شود که فرد مبتلا به آن از انجام فعالیت‌های روزمره باز می‌ماند، چراکه بیشتر زمان خود را صرف کارهای تکراری می‌کند. با این وجود، اختلال شخصیت OCPD قابل درمان و کنترل است.

شما با مراجعه به بهترین کلینیک مغز و اعصاب تهران می‌توانید به درمان این بیماری بپردازید. روش‌های درمانی عبارتند از:

درمان شناختی رفتاری (CBT)

در این‌ روش درمانگر با گفتگو و جلب توجه بیمار، وی را از تاثیر افکار وسواس گونه‌ بر سلامت جسم و روان آگاه می‌سازد.‌

در CBT افکار تکراری فرد به چالش کشیده می‌شود و به او فرصت‌ ابراز احساسات داده خواهد شد. همچنین، در این روش به بیمار کمک می‌شود تا ریشه رفتارهای خود را در دوران کودکی بیابد.

درمان دارویی

اختلال وسواس اجباری طیف وسیعی از علائم را دربر می‌گیرد؛ به‌همین دلیل، یک داروی مشخص ندارد.

برخی از روان درمانگران از داروهای ضدافسردگی‌، کتامین تراپی، بنزودیازپین‌ها و سایر داروهای ضد اضطراب برای درمان مبتلایان استفاده می‌کنند.

نکته مهم این است که به هیچ وجه افراد نباید اقدام به مصرف خودسرانه دارو بکنند. روانپزشک با بررسی وضعیت شما داروی مناسب را تجویز خواهد کرد.

رفتاردرمانی و نیدوتراپی

در رفتار درمانی، روان درمانگر با گفتگو به فرد آموزش می‌دهد تا در جهت تغییر رفتارهای خود تلاش کند. در‌ نیدوتراپی نیز سعی می‌شود با ایجاد تغییراتی در محیط، فرد وسواس خود را کنار بگذارد.‌

سوالات متداول