نوروپاتی محیطی چیست؟

نوروپاتی محیطی زمانی رخ می‌دهد که اعصاب محیطی بدن به‌دلیل آسیب‌دیدگی یا تخریب به‌ درستی کار نکنند. به عنوان مثال، آن‌ها ممکن است سیگنال‌های درد را بدون هیچ دلیلی ارسال کنند یا زمانی‌که شما آسیب می‌بینید اصلا سیگنال درد را ارسال نکنند. سیستم عصبی محیطی شبکه‌ای از اعصاب است که اطلاعات را از مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) به بقیه اعضای بدن شما ارسال می‌کند.

نوروپاتی محیطی علل مختلفی دارد و می‌تواند در قالب نورالژی پس از تبخال، فلج عصب اولنار، سندرم تونل کارپال، تنگی کانال نخاعی، فلج عصب پرونئال، فلج بل و غیره خود را نشان دهد.

اگرچه این اختلال ناراحت‌کننده است، اما درمان‌های موثری برای آن وجود دارد. مهم‌ترین چیزی‌که پزشک در زمان تشخیص به آن توجه می‌کند این است که آیا نوروپاتی نتیجه یک بیماری زمینه‌ای جدی است یا خیر. در ادامه به جزئیات بیشتری از آن اشاره خواهیم کرد.

انواع نوروپاتی محیطی

محققان پزشکی براساس نوع آسیب عصبی، اعصاب درگیر و مشکلات ایجادشده، نوروپاتی محیطی را به 3 دسته زیر طبقه‌بندی می‌کنند.

مونونوروپاتی

مونونوروپاتی زمانی رخ می‌دهد که تنها یک عصب محیطی آسیب دیده باشد. از رایج‌ترین علل بروز آن می‌توان به آسیب جسمی یا تروما مثلا در اثر ضربه یا تصادف اشاره کرد.

اعمال فشار طولانی‌مدت بر روی یک عصب و انجام حرکات مداوم و مکرر نیز می‌توانند زمینه ابتلا به آن را فراهم کنند.وبه‌همین‌دلیل، سندرم تونل کارپال یک نوع شایع مونونوروپاتی است.

معمولاً از آن با عنوان نوروپاتی عصب مدین یاد می‌شود. زیرا اغلب عصب مدین مچ دست درگیر می‌شود.

پلی‌نوروپاتی‌

پلی‌نوروپاتی‌ شایع‌تر است و زمانی اتفاق می‌افتد که چندین اعصاب محیطی در سراسر بدن به طور همزمان دچار اختلال در عملکرد شوند یا آسیب ببینند. پلی‌نوروپاتی می‌تواند دلایل مختلفی مانند قرار گرفتن در معرض سموم خاص، سوءمصرف الکل، تغذیه نامناسب (به ویژه کمبود ویتامین B) و ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت یا نارسایی کلیه داشته باشد.

مونونوریت مولتی‌پلکس

مونونوریت مولتی‌پلکس یک نوع نوروپاتی محیطی حسی و حرکتی دردناک، نامتقارن و غیرهمزمان است که شامل آسیب به حداقل 2 ناحیه عصبی مجزا می‌شود.

این اختلال اغلب توسط واسکولیت ایجاد می‌شود. از علل دیگر آن می‌توان به واکنش آلرژیک به داروها و ابتلا به برخی از عفونت‌ها اشاره کرد.

علل به‌وجود‌آورنده اختلال نوروپاتی محیطی چیست؟

عوامل مختلف و بیماری‌های زمینه‌ای بسیاری می‌توانند باعث ایجاد این وضعیت شوند. در موارد نادر، نوروپاتی محیطی ژنتیکی و ارثی است. در ادامه به جزئیات بیشتری از علل به‌وجود‌آورنده این اختلال اشاره خواهیم کرد.

ابتلا به برخی از بیماری‌های زمینه‌ای

آسیب عصبی ناشی از دیابت یکی از شایع‌ترین مدل‌های نوروپاتی است.

طبق آمار 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به دیابت به‌دلیل قند خون بالا دارای نوعی آسیب عصبی هستند. این مسئله منجر به درد مزمن یا بی‌حسی در برخی از اندام‌ها می‌شود.

سایر بیماری‌هایی که ممکن است باعث آسیب عصبی و بروز نوروپاتی محیطی شوند، عبارتند از:

• بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید. این بیماری‌ها به طرق مختلف بر سیستم عصبی محیطی تأثیر می‌گذارند. در واقع التهاب مزمن و آسیب به بافت‌های سراسر بدن و هم‌چنین فشار ناشی از التهاب، همگی می‌توانند منجر به بروز درد شدید عصبی در اندام‌ها شوند.
• عفونت‌ها. برخی از ویروس‌ها و باکتری‌ها مستقیما به بافت عصبی حمله می‌کنند. این ویروس‌ها به اعصاب حسی آسیب می‌رسانند و باعث ایجاد دوره‌های شدید درد می‌شوند.
• اختلالات کلیوی یا کبدی
• اختلالات عروقی و خونی

جراحت یا تروما

تروما یکی از علل شایع آسیب به اعصاب است. این مسئله می‌تواند در اثر تصادفات رانندگی، سقوط یا شکستگی بروز کند.

عدم تحرک یا ثابت ماندن بیش‌ازحد در یک موقعیت نیز می‌تواند باعث نوروپاتی محیطی شود.

افزایش فشار بر روی عصب مدین، باعث بروز سندرم تونل کارپال می‌شود. این سندرم یک نوع رایج نوروپاتی محیطی است و اغلب با عنوان نوروپاتی عصب مدین یاد می‌شود.

مصرف الکل و سموم

مصرف بیش‌ازحد الکل می‌تواند اثر سمی بر بافت عصبی داشته باشد و افراد را در معرض خطر بروز نوروپاتی محیطی قرار دهد. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی موجود در چسب، حلال‌ها یا حشره‌کش‌ها نیز می‌تواند باعث آسیب عصبی شود. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین مانند سرب و جیوه نیز می‌تواند باعث بروز این وضعیت شود.

مصرف برخی از داروها

برخی از داروها مانند موارد زیر نیز ممکن است باعث آسیب عصبی شوند:

• داروهای ضدتشنج که افراد برای درمان تشنج مصرف می‌کنند.
• داروهایی برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی
• برخی از داروهای ضدفشار خون
• داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان

یک مطالعه در سال 2020 نشان داد که استاتین‌ها، دسته‌ای از داروهای مورد استفاده برای کاهش کلسترول و پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی، می‌توانند خطر بروز نوروپاتی را افزایش دهند.

علائم نوروپاتی محیطی چیست؟

علائم نوروپاتی محیطی براساس نوع نوروپاتی و قسمتی از اعصاب بدن که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، متفاوت است. توصیه می‌کنیم در صورت مواجهه با علائم زیر حتما با پزشک مشورت کنید:

• ضعف عضلانی
• گرفتگی عضلات
• انقباض عضلانی
• تحلیل عضلات و استخوان
• تغییرات در بافت پوست، مو یا ناخن
• از دست دادن حس در قسمت‌های مختلف بدن
• از دست دادن تعادل یا سایر عملکردها
• اختلالات عاطفی
• اختلالات خواب
• عدم احساس درد
• ناتوانی در تعریق مناسب
• از دست دادن کنترل مثانه
• سرگیجه، سبکی سر، یا غش به‌دلیل آسیب عصبی و عدم کنترل فشار خون
• اسهال، یبوست یا بی‌اختیاری مدفوع به‌دلیل آسیب عصبی در دستگاه گوارش
• مشکل در خوردن یا بلعیدن
• علائم تهدیدکننده زندگی، مانند مشکل در تنفس یا ضربان قلب نامنظم

روش‌های تشخیص نوروپاتی محیطی

تشخیص نوروپاتی محیطی کمی دشوار است، زیرا آسیب یا اختلال عصبی می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد و اغلب علائم نوروپاتی محیطی شبیه سایر شرایط یا مشکلات پزشکی هستند.

به‌همین‌دلیل اگر پزشک شما مشکوک به آسیب عصبی باشد، یک تاریخچه پزشکی گسترده می‌گیرد و آزمایش خون، آزمایش مایع نخاعی، تست بررسی قدرت عضلانی و تعدادی آزمایش عصبی مانند الکترومیوگرافی و مطالعه هدایت عصبی را برای تعیین محل و شدت آسیب عصبی شما انجام می‌دهد.

الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله، می‌تواند مشکلاتی را در نحوه حرکت سیگنال‌های عصبی بدن به عضلات نشان دهد.

معمولاً در نوروپاتی عصب مدین از نوار عصب عضله دست استفاده می‌شود.

آیا نوروپاتی محیطی خطرناک است؟

بهتر است بدانید که اگر نوروپاتی محیطی کنترل و درمان نشود، می‌تواند زمینه بروز مشکلات و عوارض زیر را فراهم کند:

• سوختگی و آسیب‌های پوستی. زیرا ممکن است بیمار تغییرات دما یا درد را در قسمت‌هایی از بدن که بی‌حس هستند احساس نکند.
• عفونت. زیرا پاها و سایر نواحی فاقد حس ممکن است بدون اطلاع شما آسیب ببینند. این نواحی را به طور مرتب بررسی کنید و جراحات جزئی را قبل از عفونی شدن درمان کنید، به‌خصوص اگر دیابت دارید.
• سقوط. ضعف و از دست دادن حس در نواحی مختلف بدن ممکن است با عدم تعادل و افتادن همراه باشد.

نوروپاتی را در کدام کلینیک یا مرکز درمان کنیم؟

اگر به‌ دنبال یک کلینیک معتبر و حرفه‌ای برای درمان نوروپاتی محیطی هستید، پیشنهاد ما به شما کلینیک درد مجتمع پزشکی صدر است. زیرا به واسطه برخورداری از پزشکان باتجربه و تجهیزات به‌روز به عنوان یکی بهترین مراکز تهران شناخته شده است.