کولونوسکوپی در اصل نوعی آندوسکوپی است. پزشکان با این روش می‌توانند داخل روده بزرگ که شامل کولون (پَس‌روده)، رکتوم (راست‌روده) و مقعد است را مشاهده کنند و هرگونه ناهنجاری بافتی را تشخیص بدهند.  

جالب است بدانید که در حین انجام این روش، امکان بیوپسی از بافت روده و برداشتن پولیپ‌ یا سایر انواع ضایعات غیرطبیعی نیز وجود دارد. بدین‌شکل، نیازی به انجام جراحی باز و تحمل عوارض جانبی ناشی از آن نیست.

کولونوسکوپی چیست؟

کولونوسکوپی یک روش تشخیصی کم‌تهاجمی است به‌منظور بررسی تغییرات داخل بافت روده بزرگ در اثر تورم، پولیپ یا سرطان است. به‌خصوص اگر علائمی مانند اسهال بی‌دلیل و خون در مدفوع وجود داشته باشند.

در این روش یک لوله بلند به نام کولونوسکوپ از طریق مقعد و رکتوم وارد بدن شده و به کولون منتقل می‌شود. ازآنجایی‌که دارای یک منبع نور و یک دوربین کوچک در انتهای خود است، در طول مسیر، تصاویری از داخل روده بزرگ به صفحه نمایش می‌فرستد.

چه زمانی کولونوسکوپی روده لازم است؟

کولونوسکوپی روده بسته به شرایط بیمار به‌عنوان یک روش غربالگری (پیشگیرانه)، تشخیصی یا درمانی انجام می‌شود. در ادامه به جزئیات هریک از کاربردهای آن اشاره خواهیم کرد.

غربالگری سرطان روده بزرگ

طبق تحقیقات، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ با افزایش سن زیاد می‌شود. همچنین این نوع سرطان، اغلب تا مدت زیادی هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. به‌همین‌دلیل، انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کند که از سن 45 سالگی به بعد غربالگری با کولونوسکوپی انجام دهید. به‌خصوص اگر:

• سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ را دارید.
• مبتلا به بیماری‌های ارثی مانند پولیپ آدنوماتوز خانوادگی یا سندرم لینچ هستید. زیرا این بیماری‌ها خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش می‌دهند.
• درگیر بیماری التهابی روده هستید.

تشخیص مشکلات روده بزرگ

کولونوسکوپی دید بهتری از داخل روده بزرگ نسبت به سایر انواع تست‌های تصویربرداری ارائه می‌دهد.

به‌همین‌دلیل، اگر پزشک به علائم خاصی مانند موارد زیر شک کند، لازم است برای تشخیص انجام شود:

• خونریزی یا خروج ترشح غیرطبیعی از مقعد
• تغییر در عادات روده مانند اسهال، یبوست یا بی‌اختیاری مدفوع
• درد مداوم شکم
• کاهش وزن بی‌دلیل یا عدم افزایش وزن در کودکان

اصولاً مشکلات یا بیماری‌هایی که این روش ممکن است به تشخیص آنها کمک کند، عبارتند از:

• انواع کولیت مزمن، مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون
• ایسکمی روده و کولیت ایسکمیک
• دیورتیکولوز و دیورتیکولیت
• زخم روده بزرگ
• انسداد روده بزرگ
• پولیپ و سرطان روده بزرگ

درمان ناهنجاری‌های روده بزرگ

یکی از مزایای کولونوسکوپی این است که همزمان با معاینه، امکان درمان برخی از ناهنجاری‌ها به روش‌های زیر نیز وجود دارد:

• برداشتن پولیپ روده به‌منظور پیشگیری از از ایجاد یا گسترش سرطان روده بزرگ
• بستن زخم روده بزرگ
• تزریق دارو به داخل بافت روده بزرگ
• برطرف کردن انسداد روده بزرگ
• قرار دادن استنت در روده بزرگ

معمولاً این کار به کمک ابزارهای ویژه‌ای که از لوله کولونوسکوپ عبور داده می‌شوند، انجام می‌شود.

فواید کولونوسکوپی چیست؟

کولونوسکوپی در مقایسه با سایر روش‌های تصویربرداری، تغییرات سرطانی بافت روده را دقیق‌تر نشان می‌دهد و منجر به تشخیص سریع‌تر می‌شود.

همچنین در مقایسه با جراحی باز، عوارض جانبی کمتری برای درمان برخی از مشکلات روده بزرگ ایجاد می‌کند.

از طرفی، شما معمولاً هر 10 سال به آن نیاز دارید. اگر اولین‌بار نتایج آزمایش شما طبیعی بود، برای مدتی نیازی به تست مجدد نخواهید داشت.

آیا کولونوسکوپی خطرناک است؟

تاحدودی یک روش ایمن است، اما ممکن است بعد از انجام آن عوارض جانبی زیر بروز کنند:

• خونریزی. اگر در حین انجام این روش پولیپ برداشته یا بیوپسی انجام شود. ممکن است یک یا دو روز متوجه وجود مقداری خون در مدفوع شوید.
• سوراخ شدن دیواره روده بزرگ. اگرچه به ندرت بروز می‌کند، اما یک عارضه تهدیدکننده زندگی است و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
• واکنش آلرژیک به ماده بیهوشی. در صورت بروز این عارضه نادر، علائمی مانند تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، قرمزی پوست و غیره مشاهده می‌شوند.

چگونه برای انجام کولونوسکوپی روده آماده شویم؟

قبل از انجام این روش، روده بزرگ باید به طور کامل تخلیه شود. زیرا هرگونه مواد باقیمانده در روده ممکن است دید خوبی از کولون و راست‌روده ارائه ندهد.

برای تخلیه روده بزرگ، پزشک ممکن است از شما بخواهد که یک روز قبل از آزمایش از یک رژیم غذایی خاص پیروی کنید. به عنوان مثال، غذاهای جامد نخورید و فقط سوپ و انواع نوشیدنی مانند آب، چای و قهوه بدون شیر یا خامه یا آبگوشت مصرف کنید.

همچنین از 8 ساعت قبل از آزمایش، ناشتا باشید. معمولاً برای شب قبل از آزمایش و صبح روز انجام آن، مصرف یک یا چند دارو ملین را نیز توصیه می‌کند.

اگر دیابت، فشار خون بالا، مشکلات قلبی و اختلال انعقاد خون دارید یا از مکمل‌های حاوی آهن استفاده می‌کنید، باید از قبل به پزشک خود اطلاع دهید.

همچنین پزشک باید از مصرف آسپرین یا سایر داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین، دابیگاتران و ریواروکسابان آگاه باشد. زیرا برای کاهش خطر بروز عوارض کولونوسکوپی به‌خصوص خونریزی، ممکن است لازم باشد که دوز این داروها کم شود با حتی یا مصرف آنها به طور موقت قطع شود.

آزمایش کولونوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

ابتدا پزشک برای کاهش هرگونه درد و ناراحتی، از آرامبخش استفاده می‌کند.

سپس از شما می‌خواهد که به پهلو و در حالت زانوهای کشیده‌شده به سمت سینه، روی یک تخت دراز بکشید.

لوله کولونوسکوپی را به آرامی در رکتوم شما قرار می‌دهد و آن را به سمت کولون هدایت می‌کند.

در این حین همزمان برای دید بهتر،  هوا، دی اکسید کربن یا آب نیز به داخل روده بزرگ پمپاژ می‌شود. به‌همین‌دلیل، ممکن است کمی گرفتگی شکم یا تمایل به اجابت مزاج داشته باشید.

دوربین دستگاه، تصاویر را به یک مانیتور خارجی می‌فرستد تا پزشک بتواند داخل روده بزرگ را بررسی کند. اگر لازم باشد، بیوپسی یا برداشتن ضایعات غیرطبیعی نیز انجام می‌شود.

کل این فرآیند ممکن است 30 تا 60 دقیقه طول بکشد.

نکاتی که باید بعد از انجام کولونوسکوپی جدی رعایت کنید.

پس از آزمایش، چند ساعت طول می‌کشد تا علائم ماده آرامبخش از بین بروند. به‌همین‌دلیل، به کسی نیاز دارید که شما را به خانه برساند.

بهتر است بقیه روز را به سر کار برنگردید و فعالیت بدنی سنگین نداشته باشید. زیرا تا چند ساعت احساس نفخ، درد شکم یا خروج گاز از روده طبیعی است. پیاده ‌روی آرام می‌تواند به بهبود این علائم کمک کند.

همچنین ممکن است با اولین اجابت مزاج متوجه خروج مقدار کمی خون شوید. اگر این علائم طی 48 تا 72 ساعت خود‌به‌خود رفع نشدند، با پزشک خود مشورت کنید.

هزینه کولونوسکوپی چقدر است؟

هزینه این روش بسته به سن و شرایط بالینی بیمار، دلایل انجام آن (غربالگری، تشخیص یا درمان) و میزان مهارت پزشک متغیر است.

به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم از قبل در این زمینه با بهترین مرکز کولونوسکوپی در تهران صحبت کنید.

چگونه بهترین مرکز کولونوسکوپی در تهران را پیدا کنیم؟

اگر به‌دنبال یافتن یک مرکز حرفه‌ای هستید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات مجتمع پزشکی صدر بهره‌مند شوید. زیرا بخش کولونوسکوپی آن به تازگی افتتاح شده است و مجهز به دستگاه‌های مدرن و پیشرفته است.