منظور از نوار عصب پا، همان نوار عصب و عضله پا است که در اصلاح پزشکی از آن با عنوان الکترومیوگرافی پا یاد می‌شود. این آزمایش یک روش تشخیصی برای ارزیابی سلامت عضلات پا و سلول‌های عصبی کنترل‌کننده آن‌ها (نورون‌های حرکتی) است. نتایج آن می‌تواند اختلالات عملکردی اعصاب و عضلات پا یا مشکلات انتقال سیگنال عصب به عضله را در پا به‌خوبی نشان دهد.

نورون‌های حرکتی سیگنال‌های الکتریکی را از مغز به عضلات منتقل می‌کنند و این روند باعث انقباض عضلات پا می‌شود. نوار عصب پا از الکترودهای ظریفی برای ثبت این سیگنال‌ها در قالب نمودارها، صداها یا مقادیر عددی استفاده می‌کند. در نهایت این داده‌ها توسط پزشک متخصص تفسیر می‌شوند.

برای انجام آزمایش نوار عصب پا، ابتدا برچسب‌هایی به‌منظور اندازه‌گیری سرعت و قدرت سیگنال‌هایی که بین دو یا چند نقطه (عصب) حرکت می‌کنند، روی پوست شما قرار داده می‌شوند. طبق نتایج بدست‎آمده، سوزن‌های ظریفی در عضله قرار می‌گیرند تا فعالیت الکتریکی آن ثبت شود.

در ادامه به جزئیات بیشتری از نحوه انجام نوار عصب پا اشاره خواهیم کرد.

نوار عصب پا چگونه انجام می‌شود؟

احتمالا از شما خواسته می‌شود که لباس مخصوص بیمارستان را بپوشید و روی تخت معاینه دراز بکشید. ابتدا برای انجام تست مطالعه هدایت عصبی (NCS)، پزشک متخصص مغز و اعصاب یا یک تکنسین الکترودها را بسته به جایی که علائم را تجربه می‌کنید، در نقاط مختلف پوست پا شما می‌چسباند. سپس:

• الکترودها که الکترودهای محرک نامیده می‌شوند، یک پالس الکتریکی ملایم را ارسال می‌کنند. این مساله ممکن است باعث احساس سوزن‌سوزن شدن خفیف شود.
• در مرحله بعد همین الکترودها پاسخ به تحریک الکتریکی عصب را ثبت می‌کنند. اصولا سرعت ارائه پاسخ را سرعت هدایت عصبی می‌نامند.

اگر پزشک با توجه به نتایج این تست نسبت به بروز یکی از مشکلات عصبی پا مشکوک شود، برای بررسی دقیق‌تر لازم است که نوار عضله پا را نیز بررسی کند. به‌همین‌دلیل، بلافاصله آزمایش الکترومیوگرافی (EMG) پا به‌صورت زیر انجام می‌شود:

• ابتدا یک الکترود سوزنی خیلی ظریف وارد عضله مورد نظر می‌شود. الکترود سوزنی سیم خاصی است که جریان الکتریکی ملایمی از آن عبور می‌کند. هنگام قرار دادن الکترود ممکن است کمی درد یا ناراحتی داشته باشید. دستگاه در زمانی‌که عضله در حال استراحت است، فعالیت عضلانی را ثبت می‌کند.
• سپس از شما خواسته می‌شود که عضله را به‌آرامی و پیوسته سفت (منقبض) کنید. دستگاه این فعالیت را نیز ثبت خواهد کرد.
• در نهایت فعالیت الکتریکی عضله به‌صورت نمودار بر روی صفحه مانیتور نشان داده می‌شود.

خوشبختانه الکترومیوگرافی یک روش کم‌خطر با عوارض نادر است. در جایی‌که الکترود سوزنی وارد می‌شود، خطر کمی برای بروز خونریزی، عفونت و آسیب عصبی وجود دارد.

درصورتی‌که به تشخیص پزشک لازم است این آزمایش را انجام دهید، پیشنهاد ما به شما مراجعه به کلینیک مغز و اعصاب مجتمع پزشکی صدر است.

کاربردهای نوار عصب و عضله پا

معمولا تست مطالعه هدایت عصبی و نوار عصب و عضله به‌صورت همزمان انجام می‌شوند تا منجر به تشخیص انواع اختلالات عضلانی و عصبی پا شوند.

مطالعه هدایت عصبی به تشخیص آسیب یا بیماری عصبی پا کمک می‌کند و الکترومیوگرافی کمک می‌کند تا پزشک متوجه شود آیا عضلات پا به سیگنال‌های عصبی به‌درستی پاسخ می‌دهند یا خیر.

هنگامی‌که این دو آزمایش با هم انجام می‌شوند، به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص دهد علائم شما ناشی از اختلال عضلانی پا است یا مشکل عصبی پا.

از علائمی‌که ممکن است پزشک را برای انجام نوار عصب پا ترغیب کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضعف یا فلج عضلانی پا
• احساس عدم تعادل در پاها
• سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در قسمت‌های مختلف پا
• گرفتگی، اسپاسم یا پرش مزمن عضلات پا

تجربه نشان داده است که انجام نوار عصب پا در تشخیص به‌موقع مشکلات زیر واقعا موثر است.

فتق دیسک

فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که بخش مهمی از ستون فقرات یعنی دیسک‌ها آسیب ببینند و حالت بیرون‌زدگی پیدا کنند. این مساله به اعصاب ستون فقرات فشار وارد می‌کند و باعث بروز درد یا بی‌حسی در قسمت پشت یا کمر می‌شود. به‌مرور در صورت عدم کنترل یا درمان، اعصاب پا نیز درگیر می‌شوند و پادرد به‌خصوص در ناحیه لگن و ران ظهور می‌کند.

سیاتیک

سیاتیک یا همان التهاب عصب سیاتیک یک مشکل شایع است که امروزه اغلب افراد درگیر آن هستند. عصب سیاتیک یک عصب خارج‌شده از ستون فقرات و امتدادیافته در پشت پاها است که ممکن است به هر دلیلی آسیب ببیند و تحت فشار قرار گیرد.

این مشکل علاوه‌بر کمردرد و درد لگن، می‌تواند به‌صورت احساس درد در ناحیه ران نیز خود را نشان دهد. به‌همین‌دلیل، اغلب به‌مرور باعث بروز عوارضی نظیر بی‌حسی، سوزش، مورمور شدن و ضعف پاها نیز می‌شود.

سندرم گیلن ‌باره

یک اختلال خودایمنی است که بر اعصاب نواحی مختلف بدن به‌خصوص پاها تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به بروز بی‌حسی و گزگز و حتی فلج شدن شود. خوشبختانه اکثر افراد پس از درمان این اختلال، بهبود می‌یابند.

میاستنی ‌گراویس

 یک اختلال نادر خودایمنی است که باعث خستگی و ضعف عضلانی می‌شود. در اثر این اختلال برقراری ارتباط بین اعصاب و ماهیچه‌های مختلف بدن (به‌خصوص عضلات دست‌ها و پاها) مختل می‌شود.

دیستروفی عضلانی

یک بیماری ارثی است که ساختار و عملکرد ماهیچه‌های مختلف بدن را به طور جدی تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بیماری شارکو ماری توث

یک اختلال ارثی که باعث آسیب عصبی، بیشتر در بازوها و پاها می‌شود. در نتیجه به‌مرور در قالب ضعف عضلانی در پاها و دست‌ها، مشکل در راه رفتن، بدشکلی کف پا و از بین رفتن حس پاها و دست‌ها خود را نشان می‌دهد.

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)

یک اختلال پیشرونده و در نهایت کشنده است که به سلول‌های عصبی مغز و نخاع حمله می‌کند. در نهایت بر تمام ماهیچه‌هایی که برای حرکت کردن، صحبت کردن، خوردن و تنفس کاربرد دارند تأثیر می‌گذارد.

هزینه نوار عصب و عضله پا

اصولا هزینه نهایی نوار عصب پا بسته به نحوه انجام آن، تعداد عضلات درگیر، شرایط بالینی بیمار و میزان مهارت پزشک متخصص مغز و اعصاب متغیر است. بهتر است قبل از هرگونه اقدامی در این زمینه با پزشک صحبت کنید.

توصیه می‌کنیم آزمایش نوار عصب پا را در یک مرکز حرفه‌ای انجام دهید. زیرا اخیرا برخی از مراکز با وجود نداشتن مجوز، به قیمت بالایی این تست را انجام می‌دهند. مرکز نوار عصب مجتمع صدر، بهترین کلینیک نوار عصب عضله در تهران، با پرسنل حرفه‌ای و به روز آماده پذیرایی از شما عزیزان است.

تفسیر جواب نوار عضله پا

معمولاً بعد از انجام تست نوار عصب پا، نتیجه آن را دریافت خواهید کرد. تفسیر آن باید توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام شود. اگر به تشخیص پزشک نتیجه شما نرمال نبود، بسته به اینکه کدام ماهیچه‌ها یا اعصاب تحت تأثیر قرار گرفت‌اند باید روند درمان را آغاز کنید.

خوشبختانه بسیاری از اختلالات عصبی عضلانی مربوط به پا به کمک دارودرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و در مرحله آخر جراحی درمان می‌شوند.

آمادگی قبل و بعد از انجام نوار عصب پا

برای دریافت نتایج دقیق لازم است قبل از انجام نوار عصب پا به نکات زیر توجه کنید:

• حتما از پزشک خود بپرسید که آیا لازم است مصرف داروهای خاصی را متوقف کنید. چراکه داروهای ضدانعقاد (مانند آسپرین و وارفارین) و ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن و ناپروکسن) خطر خونریزی را در زمان استفاده از الکترودهای سوزنی افزایش می‌دهند. اگر برای درمان بیماری میاستنی گراویس داروی مستینون (پیریدوستیگمین) را مصرف می‌کنید، حتما از قبل به پزشک اطلاع دهید.
• پزشک باید بداند که آیا شرایط پزشکی خاصی دارید یا خیر. به‌خصوص اگر مبتلا به بیماری مانند هموفیلی هستید و ضربان‌ساز قلب، پیس‌میکر، دفیبریلاتور قلبی یا هر وسیله پزشکی الکتریکی دیگری در بدن خود دارید.
• از چند ساعت قبل از انجام آزمایش، سیگار نکشید. 2 تا 3 ساعت قبل از آزمایش از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی حاوی کافئین (مانند قهوه، چای، کولا و شکلات) خودداری کنید.
• یک یا دو روز قبل از آزمایش از لوسیون، کرم یا عطر استفاده نکنید. زیرا می‌توانند در نتایج اختلال ایجاد کنند. کمی قبل از انجام آزمایش دوش بگیرید تا چربی‌های پوستتان پاک شوند. لباس‌های گشاد و راحت بپوشید تا دسترسی آسان به محل مورد نظر امکان‌پذیر شود.

بعد از انجام تست نوار عصب پا می‌توانید به فعالیت‌های قبلی خود بازگردید، مگر اینکه پزشک به شما توصیه دیگری کند.

پیشنهاد می‌کنیم برای بهبودی سریع‌تر، تا چند روز فعالیت بدنی سنگین به‌خصوص در ناحیه پاها نداشته باشید و انجام ورزش حرفه‌ای را به تاخیر بیاندازید. مصرف غذاها سالم و سبک و مایعات فراوان نیز می‌تواند کمک زیادی کند. تا چند روز مصرف سیگار و نوشیدنی‌های حاوی الکل را متوقف کنید.

سوالات متداول