ریه‌ها دو اندام اسفنجی‌شکل در قفسه سینه هستند که به فرآیند تنفس کمک می‌کنند. متاسفانه اخیرا ثابت شده است که یکی از علل مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در سراسر جهان، سرطان ریه است. سرطان ریه سومین سرطان شایع در جهان است. خوشبختانه امروزه روند تشخیص سرطان ریه و درمان آن با شیمی‌درمانی و جراحی توانسته کمک زیادی به افزایش طول عمر و درمان قطعی بیماران کند. دو نوع سرطان ریه با عنوان سرطان ریه سلول‌ غیرکوچک و سرطان ریه سلول کوچک وجود دارد.

دو نوع از این بیماری با عنوان سرطان ریه سلول‌ غیرکوچک و سرطان ریه سلول کوچک وجود دارد.

دلایل ابتلا به سرطان ریه چیست؟

از نظر پزشکان اگرچه ممکن است هر فردی به سرطان ریه مبتلا شود، اما سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود و مواد شیمیایی استنشاقی خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد.

گاهی تغییراتی با عنوان جهش در ژنتیک سلول رخ می‌دهد که باعث می‌شود سلول‌های بدن بیش‌ازحد تکثیر شوند. در این شرایط، توده‌ها یا تومورهایی در بافت ایجاد و در نهایت از عملکرد صحیح اندام‌ها جلوگیری می‌شود. از عواملی‌که زمینه جهش در سلول‌های ریه را فراهم می‌کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سیگار کشیدن یا قرار گرفتن مداوم در معرض دود سیگار
• مصرف مواد مخدر و الکل
• قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا یا مواد مضری مانند رادون، آزبست، اورانیوم، سیلیس و محصولات بدست‌آمده از زغال سنگ
• سابقه پرتودرمانی در قفسه سینه
• داشتن سابقه خانوادگی. مطمئناً پزشک در هنگام بررسی سابقه پزشکی بیمار برای تشخیص سرطان ریه، سوالاتی در مورد وجود یا عدم وجود این عوامل خواهد پرسید.

علائم سرطان ریه چیست؟

سرطان ریه در راه‌های هوایی (برونش‌ها یا برونشیول‌ها) یا کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) بروز می‌کند و در مراحل پیشرفته باعث ظهور علائم زیر می‌شود:

• سرفه‌های مکرر که با گذشت زمان از بین نمی‌روند و حتی بدتر می‌شوند.
• تنگی نفس
• احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه
• خس‌خس سینه
• سرفه خونی
• گرفتگی صدا
• کاهش اشتها
• کاهش وزن و خستگی بی‌دلیل
• احساس درد در شانه‌ها
• تورم در صورت، گردن، بازوها یا بالای قفسه سینه

ازآنجایی‌که علائم تاحدودی شبیه به علائم سایر بیماری‌های تنفسی هستند؛ تشخیص سرطان ریه کمی دشوار است و باید توسط پزشک متخصص انجام شود.

روش‌های تشخیص سرطان ریه

توصیه می‌کنیم به محض مواجهه با علائم سرطان ریه به پزشک مراجعه کنید. زیرا اگر تشخیص سرطان ریه به موقع انجام نشود، سرطان به سایر قسمت‌های بدن مانند مغز و استخوان‌ها گسترش می‌یابد. در این شرایط، خیلی امیدی به درمان بیمار نیست. معمولا روند تشخیص، یک فرآیند چندمرحله‎ای است که در ادامه به این مراحل اشاره خواهیم کرد.

1. معاینه بیمار

ابتدا پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سوالاتی در مورد علائم کنسر ریه، سبک زندگی و سابقه پزشکی و خانوادگی بیمار می‌پرسد.

2. تجویز آزمایش خون و آزمایش‌های تصویربرداری

سپس برای بررسی دقیق‌تر دستور انجام آزمایش خون و آزمایش‌های تصویربرداری از قفسه سینه می‌دهد. اگرچه آزمایش خون به تنهایی نمی‌تواند به تشخیص سرطان ریه کمک کند؛ اما می‌تواند برای ارزیابی نحوه عملکرد اندام‌ها و سایر قسمت‌های بدن به پزشک کمک کند.

3. آزمایش‌های تصویربرداری

برای آزمایش تصویربرداری، ابتدا عکس‌برداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن ریه انجام می‌شود. تصاویر عکس‌برداری با اشعه ایکس به اندازه تصاویر سی تی اسکن برای نشان دادن تومورهای کوچک ریه دقیق نیستند؛ اما می‌توانند به پزشک نشان دهند که چیز مشکوکی در بافت ریه وجود دارد یا خیر.

اگر پزشک با مشاهده تصاویر متوجه تغییراتی در بافت ریه‌ها شود، در مرحله بعد دستور انجام ام آر آی ریه و پت اسکن از قفسه سینه را می‌دهد. این آزمایش‌ها معمولاً برای ارزیابی یافته‌های نگران‌کننده در سی تی اسکن یا برای تعیین اینکه آیا سرطان به اندام‌های دیگر گسترش یافته است یا خیر، انجام می‌شوند.

4. تجویز بیوپسی یا نمونه‌برداری از بافت ریه

اصولاً بیوپسی ریه برای کمک به تشخیص سرطان و تعیین بهترین روش درمان آن انجام می‌شود. زیرا می‌تواند نوع و مرحله سرطان و میزان گسترش آن را با دقت زیادی تعیین کند. روش‌های مختلفی برای نمونه‌برداری از بافت ریه وجود دارد که عبارتند از:

• بیوپسی سوزنی. در طی آن، پزشک از یک سوزن ظریف برای جمع‌آوری نمونه‌هایی از مایع یا بافت ریه استفاده می‌کند.
• برونکوسکوپی یا توراکوسکوپی. پزشک از این روش‌ها می‌تواند برای بررسی قسمت‌هایی از ریه و نمونه‌برداری از بافت آن استفاده کند.
• توراسنتز. معمولا پزشک از این روش برای گرفتن نمونه‌ای از مایع اطراف ریه‌ها استفاده می‌کند.
• سونوگرافی اندوبرونشیال. پزشک از این روش برای بررسی و بیوپسی از غدد لنفاوی استفاده می‌کند.
• مدیاستینوسکوپی یا مدیاستینوتومی. این روش‌ها برای مشاهده و بیوپسی از ناحیه بین ریه‌ها (مدیاستن) استفاده می‌شوند.

در نهایت نمونه بدست‌آمده به آزمایشگاه آسیب‌شناسی ارسال می‌شود. آسیب‌شناس آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند و یافته‌های خود را در قالب یک گزارش برای پزشک ارسال می‌کند.

غربالگری سرطان ریه

طبق آخرین پروتکل ارائه‌شده، افرادی‌که در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند، بهتر است غربالگری سالانه سرطان ریه به کمک سی تی اسکن را در نظر بگیرند. این غربالگری برای افراد 50 سال به بالا که سال‌ها سیگار می‌کشیدند، ضروری است. همچنین برای افرادی‌که طی 15 سال گذشته سیگار را ترک کرده‌اند، لازم است.

خوشبختانه پزشکان حاضر در مجتمع پزشکی صدر می‌توانند در این زمینه شما را راهنمایی کنند. همچنین در این مجتمع یک مرکز تصویربرداری پیشرفته به‌منظور تشخیص سرطان ریه وجود دارد. می‌توانید از این فرصت برای درمان به موقع استفاده کنید.