مغز به‌عنوان بخشی از سیستم عصبی مرکزی، اندام مهمی است که تفکر، حافظه، احساسات، مهارت‌های حرکتی، بینایی، تنفس، دما، گرسنگی و … را کنترل می‌کند. درصورتی‌که مغز آسیب ببیند یا دچار بیماری شود، معمولا پزشک در مرحله اول دستور سی تی اسکن مغز می‌دهد و سپس برای تشخیص دقیق‌تر ام آر آی انجام می‌شود.

سی تی مغز یک روش تصویربرداری تشخیصی غیرتهاجمی است که از اشعه ایکس برای تولید تصاویر افقی یا محوری استفاده می‌کند. اصولاً این روش می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری را در مورد بافت و ساختارهای مغز نسبت به تصویربرداری اشعه ایکس استاندارد سر ارائه دهد، زیرا از دوز بالاتری از اشعه استفاده می‌کند.

با توجه به اینکه برای انجام این آزمایش لازم است در معرض اشعه ایکس قرار بگیرید و خطر جهش ژنتیکی و ابتلا به سرطان در آینده شما را تهدید می‌کند، توصیه می‌کنیم به مراکزی مراجعه کنید که دستگاه‌های به‌روز و ایمن‌تری داشته باشند. مرکز سی تی اسکن مجتمع پزشکی صدر با تجهزات پیشرفته و کادر حرفه‌ای خود آماده خدمت‌رسانی به شما با حداقل عوارض سی تی اسکن مغز است.

نحوه انجام سی تی اسکن مغز و سینوس

در طول سی تی اسکن مغز و سینوس، پرتو اشعه ایکس به‌صورت دایره‌ای در اطراف بدن حرکت می‌کند تا امکان مشاهده نماهای مختلف مغز فراهم شود. اطلاعات به رایانه‌ای فرستاده می‌شود که داده‌های اشعه ایکس را تفسیر کند و به‌صورت دو بعدی روی مانیتور نمایش دهد.

اسکن مغز مانند اسکن ریه ممکن است با یا بدون «ماده کنتراست» انجام شود. ماده کنتراست یا حاجب به ماده‌ای گفته می‌شود که به‌صورت خوراکی یا تزریق داخل وریدی (IV) وارد بدن بیمار می‌شود و کمک می‌کند تا اندام یا بافت خاص مورد مطالعه با وضوح بیشتری دیده شود.

دلایل انجام سی تی اسکن مغز

سی تی مغز ممکن است برای ارزیابی وضعیت مغز از نظر وجود تومور و سایر ضایعات، شدت ضربه مغزی‌، خونریزی داخل جمجمه، ناهنجاری‌های ساختاری (مانند هیدروسفالی، عفونت و غیره‌) انجام شود. به‌ویژه زمانی‌که روش‌های تشخیصی مانند رادیولوژی یا معاینه فیزیکی نتیجه‌بخش نباشند.

سی تی اسکن مغز هم‌چنین ممکن است برای ارزیابی اثرات درمان بر تومورهای مغزی و شناسایی لخته‌هایی در مغز که ممکن است مسئول سکته مغزی باشند، استفاده شود.

یکی دیگر از کاربردهای سی تی مغز ارائه راهنمایی برای جراحی مغز یا بیوپسی بافت مغز است.

البته ممکن است دلایل دیگری نیز وجود داشته باشد که باید با پزشک خود برای انجام اسکن مغز مشورت کنید.

خطرات و عوارض سی تی اسکن مغز

توصیه می‌کنیم که از پزشک خود در مورد دوز اشعه ایکس در طی روش سی تی مغز و خطرات مربوطه با توجه به شرایط بالینی خود سوالاتی بپرسید.

شما باید در مورد سابقه قرار گرفتن در معرض اشعه مثلا برای انجام سی تی اسکن ریه یا روش‌های دیگر، اطلاعات جامعی به پزشک خود ارائه دهید. زیرا میزان عوارض سی تی اسکن مغز مانند عوارض سی تی اسکن سایر اندام‌ها، به تعداد دفعات مراجعه برای انجام اسکن‌های مختلف مرتبط است.

به طور کلی از خطرات و عوارض سی تی اسکن مغز می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• قرار گرفتن بیش‌ازحد و مکرر در معرض تشعشع با احتمال جهش در DNA و ابتلا به سرطان همراه است. با این حال، از نظر پزشکان مزیت تشخیص دقیق با سی تی اسکن بسیار بیشتر از بروز چنین عوارضی است.
• در شرایط بارداری یا تلاش برای باردار شدن، باید پزشک خود را مطلع کنید. زیرا قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس در دوران بارداری ممکن است منجر به بروز نقایص مادرزادی در جنین شود.
• اگر برای انجام سی تی اسکن مغز از ماده حاجب استفاده شود، بیمار ممکن است واکنش آلرژیک خفیف تا شدید مانند شوک آنافیلاکسی نشان دهد. پس در صورت داشتن سابقه حساسیت به ماده حاجب یا داروها حتماً از قبل به پزشک اطلاع دهید.
• مادران نباید به مدت 24 تا 48 ساعت پس از دریافت ماده حاجب به نوزاد خود شیر دهند.
• بیمارانی که داروی دیابت متفورمین (گلوکوفاژ) مصرف می‌کنند باید قبل از تزریق داخل وریدی ماده حاجب به پزشک خود اطلاع دهند زیرا ممکن است باعث ایجاد یک بیماری نادر به نام اسیدوز متابولیک شود.
• ازآنجایی‌که کودکان به تشعشع حساسیت بیشتری دارند، تنها درصورتی‌که برای تشخیص ضروری باشد باید آزمایش سی تی اسکن مغز با دوز حداقلی انجام شود.

آمادگی پیش از سی تی اسکن مغز

دستورالعمل زیر به شما کمک می‌کند تا به‌خوبی آماده شوید و خطر عوارض سی تی اسکن مغز به حداقل برسد:

• لطفا تمام جواهرات و اشیای قیمتی را در خانه بگذارید و لباس راحتی بپوشید. البته ممکن است از شما خواسته شود که لباس مخصوص بیمارستان را بپوشید.
• احتمالا از شما خواسته می‌شود تا فرم رضایت‌نامه‌ای را در زمینه پذیرش خطرات و عوارض جانبی مرتبط با تجویز مواد حاجب امضا کنید. اگر در گذشته تجربه واکنش‌های خفیف تا متوسط را ​​داشته‌اید، احتمالا باید قبل از آن دارو مصرف کنید.
• اگر پزشک شما سی تی اسکن مغز را بدون دریافت ماده کنتراست سفارش داده است، می‌توانید قبل از اسکن غذا بخورید، بنوشید و داروهای تجویزشده خود را مصرف کنید. در غیر این صورت باید از سه ساعت قبل چیزی نخورید.
• افراد دیابتی باید سه ساعت قبل از اسکن صبحانه یا ناهار سبک بخورند. بسته به داروی خوراکی ضددیابت، ممکن است از شما خواسته شود تا 48 ساعت پس از سی تی مغز مصرف دارو را قطع کنید.
• همه بیماران می‌توانند داروهای روتین خود را طبق معمول مصرف کنند، مگر اینکه دستور دیگری داده شود.
• حتماً قبل از مراجعه به مرکز تصویربرداری با پزشک خود مشورت‌های لازم را انجام دهید.

مدت زمان لازم برای انجام سی تی اسکن مغز

معمولاً روند انجام این روش تصویربرداری نیم ساعت تا 45 دقیقه طول می‌کشد.

در صورت بروز خارش، تورم، بثورات پوستی یا مشکل تنفسی بعد از تزریق ماده حاجب و انجام تست حتما به رادیولوژیست خود اطلاع دهید. زیرا ممکن است نشان‌دهنده عفونت یا واکنش آلرژیک باشد.

اکثر بیماران بعد از پایان تصویربرداری مجاز به از سرگیری رژیم غذایی و فعالیت‌های معمول خود هستند.

مرحله به مرحله انجام سی تی اسکن مغز

سی تی اسکن مغز ممکن است به‌صورت سرپایی یا به‌عنوان بخشی از روند بستری شما در بیمارستان انجام شود. به‌همین‌دلیل، روش انجام آن ممکن است بسته به شرایط شما و عملکرد پزشک متفاوت باشد.

به طور کلی، سی تی اسکن مغز شامل مراحل زیر است:

• اگر لازم به تزریق یا مصرف خوراکی ماده حاجب باشد، ابتدا این کار انجام می‌شود. در این شرایط، ممکن است به طور موقت احساس گرگرفتگی، سردرد یا حالت تهوع کنید.
• سپس روی یک تخت دراز می‌کشید تا بتوانید برای سی تی به دهانه بزرگ و دایره‌ای شکل دستگاه اسکن وارد شوید.
• تکنسین در اتاق دیگری خواهد بود و بلندگوهای داخل اسکنر ارتباط دوطرفه بین او و شما را امکان‌پذیر می‌کند.
• همانطورکه دستگاه اسکن شروع به چرخش در اطراف شما می‌کند، اشعه ایکس برای مدت کوتاهی از بدن عبور می‌کند.
• اشعه ایکس جذب شده توسط بافت‌های بدن توسط اسکنر شناسایی و به کامپیوتر منتقل می‌شود. کامپیوتر اطلاعات را به یک تصویر تبدیل می‌کند تا توسط رادیولوژیست تفسیر شود.
• شما باید در طول تصویربرداری اصلا حرکت نکنید. حتی ممکن است از شما خواسته شود که نفس خود را در زمان‌های مختلف حبس کنید.
• در صورت بروز هرگونه مشکل تنفسی، تعریق، بی‌حسی یا تپش قلب باید به تکنسین اطلاع دهید.
• پس از اتمام مراحل، از داخل دستگاه خارج و می‌توانید از روی تخت بلند شوید.

تفاوت سی تی اسکن مغز با ام آر آی مغز

گاهی اوقات، پزشک ممکن است علاوه‌بر سی تی اسکن دستور ام آر آی مغز نیز دهد.

اسکن ام آر آی بیمار را در معرض اشعه ایکس قرار نمی‌دهد و در عوض از یک میدان مغناطیسی برای تولید تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم بدن استفاده می‌کند.

مزایای سی تی اسکن در مقایسه با اسکن ام آر آی عبارتند از:

• روند انجام سی تی سریع‌تر از ام آر آی است. به‌همین‌دلیل، پزشکان معمولاً از آن برای موارد اورژانسی استفاده می‌کنند.
• هزینه سی تی اسکن معمولاً کمتر از ام آر آی است.
• افرادی‌که دارای دستگاه‌های فلزی مانند ضربان‌ساز، محرک عصبی یا کاشت حلزون هستند امکان انجام ام آر آی را ندارند و باید سی تی اسکن انجام دهند.

از مزایای ام آر آی مغز در مقایسه با سی تی اسکن مغز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ام آر آی مستلزم قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس نیست. بنابراین برای کودکانی که ممکن است نیاز به اسکن‌های متعدد داشته باشند گزینه بهتری است تا خطر بروز عوارض سی تی اسکن مغز آن‌ها را تهدید نکند.
• اسکن ام آر آی می‌تواند بافت‌ها و ساختارهای نرم را با وضوح بیشتری نسبت به سی تی اسکن نشان دهد.
• برای ام آر آی به تزریق دوز کمتری از ماده حاجب نسبت به سی تی اسکن نیاز است.

سخن آخر

بنابراین، سی تی اسکن مغز یک روش موثر و سریع برای ارزیابی میزان آسیب به مغز بعد از تصادف یا ضربه و بررسی ناهنجاری‌های مغزی مانند تومور است.

مجتمع پزشکی صدر به عنوان یکی از بهترین مرکز سی تی اسکن در تهران به‌واسطه برخورداری از به‌روزترین دستگاه‌های اسکنر و پزشکان متخصص می‌تواند زمینه انجام ایمن آزمایش‌هایی مانند اسکن مغز، سی تی آنژیو و غیره را فراهم کند.