معمولاً از سونوگرافی برای تشخیص اولیه ناهنجاری‌ها در کلیه‌ها، کبد، قلب، رحم، روده و سایر اندام‌ها و حتی بافت‌های نرم مانند رگ‌های خونی استفاده می‌شود. سپس پزشک طبق نتایج بدست‌آمده برای انجام سایر آزمایش‌های تشخیصی اقدام می‌کند. بنابراین، نحوه انجام انواع سونوگرافی و تفسیر آن‌ها اهمیت زیادی دارد.

سونوگرافی چیست؟

در سونوگرافی برخلاف سایر روش‌های تصویربرداری، از امواج فراصوت یا همان امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر از داخل بدن استفاده می‌شود. به‌همین‌دلیل، یک روش نسبتاً ایمن به‌خصوص برای خانم‌های باردار محسوب می‌شود.

کاربردهای سونوگرافی چیست؟

دستگاه سونوگرافی قابلیت آن را دارد که تصاویری زنده از داخل بدن ارائه دهد و ثبت کند. از این رو، می‌توان از آن برای سنجش اندازه، شکل و تراکم بافت‌ها و اندام‌های بدن به منظور تشخیص بیماری‌هایی مانند موارد زیر استفاده کرد:

• آپاندیسیت
• مشکلات کبدی
• سنگ کلیه
• سنگ صفرا
• کیست تخمدان
• فیبروم رحم
• تومور سینه و بیضه
• مشکلات غدد
• بیماری‌های مفصلی استخوانی
• گرفتگی و مشکلات عروق

ازآنجایی‌که روش کم‌خطری است، در طی 9 ماه بارداری می‌توان به کمک آن روند رشد رحم و وضعیت جنین را نیز بررسی کرد.

انواع سونوگرافی

به طور کلی، انواع آن عبارتند از:

• تشخیصی
• حاملگی
• هدایتی

سونوگرافی تشخیصی

هدف از انجام آن، مشاهده قسمت‌های داخلی بدن به منظور بررسی وضعیت ارگان‌های مختلف و تشخیص سریع ناهنجاری‌ها است. انجام به موقع آن می‌تواند به پزشک کمک کند تا نسبت به بروز برخی از شرایط پزشکی مشکوک شود. در ادامه به چندین نمونه از مهم‌ترین انواع آن اشاره خواهیم کرد.

تیروئید

سونوگرافی تیروئید به تشخیص اندازه غده تیروئید و محل و اندازه ضایعات آن مانند ندول کمک می‌کند.

سینه

سونوگرافی سینه اصولاً برای شناسایی ضایعاتی مانند توده‌ و کیست‌ سینه انجام می‌شود.

شکم

سونوگرافی شکم معمولاً به‌صورت کلی برای بررسی وضعیت معده، روده، کبد و کیسه صفرا انجام می‌شود.

کلیه و مجاری ادراری

 به تشخیص شکل کلیه‌ها و وجود سنگ در کلیه‌ها، حالب و مثانه کمک می‌کند.

لگن

به بررسی وضعیت اندام‌های لگنی مانند مثانه، رکتوم (راست‌روده)، واژن، تخمدان‌ها، رحم و پروستات کمک می‌کند.

کالر داپلر

سونوگرافی کالر داپلر برای ارزیابی کیفیت جریان خون و میزان خونرسانی در سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌های بدن انجام می‌شود.

هیستروسونوگرافی

برای ارزیابی شکل و ساختار رحم و لوله‌های رحمی انجام می‌شود. به‌خصوص برای خانم‌هایی که مدت زیادی است باردار نمی‌شوند.

برای انجام آن، پس از تزریق سالین به داخل رحم، پروب دستگاه وارد واژن می‌شود. به‌همین ‏دلیل، یک سونوگرافی ترانس واژینال در نظر گرفته می‌شود.

سونوگرافی ترانس رکتال

به ارزیابی وضعیت رکتوم و بافت‌های مجاور آن مانند واژن و پروستات کمک می‌کند. برای انجام آن، پروب دستگاه از طریق مقعد وارد رکتوم می‌شود.

برخلاف هیستروسونوگرافی و موارد مشابه، برای انجام سایر انواع سونوگرافی پروب روی پوست و در خارج از بدن بیمار به کمک نیروی دست سونوگرافیست حرکت می‌کند. البته قبل از اینکار یک ژل مخصوص روی ناحیه مورد نظر مالیده می‌شود.

این ژل کمک می‌کند تا پروب به راحتی روی پوست حرکت کند. همچنین با قدرت بیشتری امواج صوتی را به داخل بدن منتشر کند و انعکاس آن‌ها را پس از برخورد به بافت‌ها و ارگان‌ها جذب کند. الگوی امواج منعکس شده توسط کامپیوتر پردازش شده و در قالب تصاویر زنده روی مانتیور ظاهر می‌شود.

سونوگرافی حاملگی

همانطورکه ذکر شد، سونوگرافی بهترین روش برای بررسی وضعیت مادر و جنین است. کاربردهای اصلی آن در دوران حاملگی عبارتند از:

• تایید وقوع حاملگی
• بررسی تعداد جنین‌ها در شراط چندقلویی
• تعیین جنسیت جنین
• تعیین زمان شروع و سن حاملگی
• میزان رشد و تکامل جنین
• بررسی تعداد ضربان قلب و میزان تحرک جنین
• ارزیابی نقایص مادرزادی در مغز، قلب، ریه، کلیه‌ها و سایر قسمت‌های بدن جنین
• اندازه‌گیری میزان مایع آمنیوتیک برای تشخیص برخی از ناهنجاری‌ها

سونوگرافی هدایتی

جالب است بدانید که گاهی از اولتراسوند برای هدایت برخی از روش‌های پزشکی، مانند بیوپسی (نمونه‌برداری) از بافت نیز استفاده می‌شود. این کار کمک می‌کند تا محل دقیق عبور سوزن برای پزشک مشخص شود. از رایج‌ترین انواع بیوپسی همراه سونوگرافی انجام می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیوپسی تاندون‌ها، مفاصل و عضلات
• نمونه برداری تومورها و کیست‌های بافت نرم
• بیوپسی اندام‌هایی مانند سینه، کبد، کلیه و پروستات
• بیوپسی مایع آمنیوتیک

سایر کاربردهای آن عبارتند از:

• کمک به انتقال دقیق جنین به رحم مادر بعد از لقاح آزمایشگاهی
• قرار دادن ایمن دستگاه آی یو دی در داخل رحم برای پیشگیری از بارداری
• تزریق داروها در کنار عصب برای بلاک عصبی و کنترل درد

نحوه آماده‌ سازی برای انجام آزمایش

پیش از انجام، لازم است یک دستورالعمل کامل از پزشک دریافت کنید. چراکه هر روش آن نیاز به آمادگی خاص خود دارد. به عنوان مثال، برای سونو حاملگی و کلیه و مجاری ادراری بهتر است از قبل آب زیادی نوشیده شود. برای اولتراسوند شکم، گاهی لازم است از چند ساعت قبل ناشتا باشید یا رژیم غذایی خود را تغییر دهید.

باید قبل از انجام این آزمایش، مصرف برخی از داروها متوقف شود. پس بهتر است از قبل در مورد بیماری‌های زمینه‌ای و روتین خود با پزشک معالج یا سونوگرافیست صحبت کنید. پیشنهاد می‌کنیم قبل از مراجعه به مرکز تصویربرداری، دوش بگیرید و هیچ‌گونه کرم یا لوسیون روی پوست خود کنید.

اشتباهات رایج در مورد سونوگرافی

رایج‌ترین تفکرات اشتباه در مورد این آزمایش عبارتند از:

• برای تصویربرداری از اشعه ایکس استفاده می‌کند.
• همیشه باید قبل از انجام آن، مثانه پر باشد.
• نباید قبل از انجام آن غذا خورد.
• فقط زنان باردار می‌توانند آن را انجام دهند.
• نتایج آن در مورد جنسیت جنین همیشه درست است.
• در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود.
• هیچ‌گونه عوارض سونوگرافی وجود ندارد و یک روش کاملا غیرتهاجمی است.

چه کسی سونوگرافی را انجام می‌دهد و تفسیر می‌کند؟

اصولاً این آزمایش توسط سونوگرافیست یا همان پزشک متخصص سونوگرافی و رادیولوژی انجام می‌شود. سونوگرافیست سعی می‌کند در حین انجام آن به خوبی تصاویر را بررسی کند تا بتواند در نهایت، نتایج بدست‌آمده را تفسیر کند.

معمولاً تفسیر نتایج در قالب یک گزارش برای پزشک معالج شما ارسال می‌شود. پزشک نیز براساس آن روش درمانی مناسب را تعیین می‌کند.

سونوگرافی سه‌ بعدی و چهار بعدی چه تفاوتی با سونوگرافی معمولی دارند؟

ازآنجایی‌که سونوگرافی معمولی تصاویر دو بعدی ارائه می‌دهد. اخیراً برای بررسی دقیق‌تر وضعیت جنین، انجام سونوگرافی سه‌ بعدی و چهار بعدی رایج شده است. چراکه اولتراسوند سه‌بعدی امکان تجسم ساختارها و آناتومی بدن جنین را در قالب تصاویر سه ‌بعدی ثابت فراهم می‌کند.

همچنین سونوگرافی‌ چهار بعدی امکان پخش مستقیم تصاویر متحرک به‌صورت یک ویدیو را فراهم می‌کند. این کار به مشاهده نحوه حرکت دیواره یا دریچه‌های قلب جنین و همچنین جریان خون در رگ‌ها کمک می‌کند.

تجربه نشان داده است که سه ‌بعدی در تشخیص ناهنجاری‌های صورت یا اسکلتی جنین مفید است. چراکه تصاویر آن با کنار هم قرار گرفتن چندین تصویر دوبعدی که از زوایای مختلف گرفته شده‌اند، تولید می‌شوند. بسیاری از والدین از مشاهده تصاویر سه‌بعدی فرزند خود لذت می‌برند. زیرا احساس می‌کنند که می‌توانند ظاهر کودکشان را بهتر از آنچه که تصاویر دوبعدی  نشان می‌دهند، ببینند.

با این حال، کارشناسان سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) و کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG) توصیه می‌کنند از انجام سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی صرفا برای سرگرمی خودداری کنید. زیرا سونوگرافی بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری است و فقط باید برای اهداف پزشکی استفاده شود.

سونوگرافی در مجتمع پزشکی صدر

اگر به دستور پزشک لازم است برای انجام این آزمایش تخصصی اقدام کنید، پیشنهاد ما به شما مراجعه به مجتمع پزشکی صدر است. دستگاه موجود در مرکز سونوگرافی یکی از پیشرفته‌ترین نمونه‌ها در ایران است و قابلیت انجام انواع سونوگرافی را دارد.

همچنین کادر پزشکی آن از متخصصان برجسته در حوزه سونوگرافی و رادیولوژی هستند و تجربه زیادی در این زمینه دارند. مطمئنا در این شرایط، نه تنها با حداقل عوارض مواجه خواهید شد بلکه نتایج دقیقی نیز دریافت خواهید کرد. با توجه به اینکه هزینه در نظر گرفته شده در این مرکز، کاملا به‌صرفه و طبق تعرفه وزارت بهداشت است.