در بخش تست تراکم استخوان به طور خلاصه نحوه خواندن آزمایش سنجش تراکم استخوان را توضیح دادیم. در این مقاله به طور جامع تری تفسیر تست تراکم استخوان و عوارض این آزمایش را بررسی می کنیم.

رعایت این نکته ضروری است که بعد از انجام تست تراکم استخوان برای تفسیر آن حتماً به بهترین مرکز تست تراکم استخوان در محدوده خود مراجعه کنید.

میزان مواد معدنی موجود در استخوان (BONE Mineral Density) بر حسب گرم بر سانتی‌متر مربع ذکر می‌شود، به طور کلی BMD مشخص کننده میزان تراکم استخوان است که جرم استخوانی را نشان می‌دهد. در بررسی دانسیتومتری دو عدد دیگر نیز باید مورد توجه قرار گیرد که شامل پارامتر T و پارامتر Z است.

پارامتر T نشان دهنده تراکم استخوان فرد مورد مطالعه در مقایسه با افراد نرمال است.

پارامتر Z تراکم استخوان فرد مطالعه با افراد هم سن و همجنس خودش است.

پزشک در تفسیر آزمایش تراکم استخوان بیشتر به عدد پارامتر T نیاز دارد. اما استفاده از نتایج پارامتر Z برای کودکان، نوجوانان و زنانی که هنوز پریود هستند؛ استفاده می‌شود. نمره Z بالای ۲٫۰ – طبیعی است. تشخیص پوکی استخوان در مردان جوان، زنان یائسه و کودکان نباید فقط بر اساس نتیجه آزمایش تست تراکم استخوان باشد.

نحوه بررسی بیمار با توجه به پارامتر T

برای تشخیص پوکی استخوان سه عدد مشخص شده است که نمایانگر تقسیم‌بندی استاندارد است. پارامتر T، صفر تا منهای یک طبیعی تلقی می‌شود. یعنی اگر پارامتر T فرد مورد مطالعه بین صفر تا منهای یک باشد، تراکم استخوان وی طبیعی است.

پارامتر T منهای یک تا منهای 2.5، استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) محسوب می‌شود و پارامتر T کمتر از منهای 2.5 یعنی از منهای 2.6 به بعد پوکی استخوان نامیده می‌شود.

اگر فردی علاوه بر پوکی استخوان دارای شکستگی در هر عضوی باشد، استئوپروز شدید (Severe osteoprosis) نامیده می‌شود. در خواندن جواب سنجش تراکم استخوان باید به عدد دیگری هم توجه کرد، که Fracture Risk است و حتماً باید گزارش شود.

گاه ممکن است تراکم استخوان (1-) باشد ولی خطر شکستگی ستون فقرات (2.2) باشد، ولی اگر همین عدد (1-) به (2-) برسد، خطر شکستگی پنج برابر افزایش می‌یابد. وقتی این عدد به (3-) برسد، خطر شکستگی به یازده برابر می‌رسد.

پزشک باید درمانی را توصیه کند که باعث کاهش خطر شکستگی شود. گاهی اوقات پزشک قادر به تغییر زیاد تراکم استخوان نیست، ولی با درمان مناسب می‌توان در جهت کاهش خطر شکستگی اقدام کند که این مسأله از اهمیت زیادی برخوردار است.

چه پزشکانی قادر به تفسیر تست تراکم استخوان هستند؟

متخصص رادیولوژی یا سایر پزشکانی که در زمینه تفسیر نتایج حاصل از تصویربرداری توسط اشعه ایکس تخصص دارند؛ می‌توانند به ارزیابی تصاویر به دست آمده بپردازند و نتیجه آن را به پزشک متخصص ارتوپدی ارجاع دهند. کلینیک درمانی که به انجام تست سنجش تراکم استخوان می‌پردازد باید بتواند بیمار را به لحاظ فاکتورهای خطر از قبیل آرتریت روماتوئید، بیماری مزمن کلیوی و کبدی، بیماری تنفسی و بیماری التهاب روده ارزیابی کند.

مضرات آزمایش تراکم استخوان چیست؟

در آزمایش تراکم استخوان به روش DEXA، هیچ دردی در فرد احساس نمی‌شود. هرچند که مقدار کمی تابش رادیو اکتیو در این روش وجود دارد، اما مقدار آن در این آزمایش حدود یک دهم مقدار آن در روش تصویر برداری با اشعه ایکس به روش سنتی است. البته لازم به ذکر است انجام این آزمایش برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.

اگر مبتلا به پوکی استخوان هستید و تحت درمان این بیماری، داروهای خاصی مصرف می‌کنید، ممکن است پزشک معالجتان از شما بخواهد سالی یک بار این آزمایش را انجام دهید تا میزان تاثیر داروها در تراکم استخوان‌هایتان بررسی شود.