براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، بیش از 300 میلیون نفر در سراسر جهان از افسردگی رنج می‎‌برند. اخیرا پیشرفت‎‌هایی در جهت تشخیص افسردگی رخ داده است. پیشرفت در آزمایش نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) آن را به ابزاری قدرتمند برای مطالعات غیرتهاجمی اختلالات عصبی از جمله اختلال افسردگی اساسی (MDD) و اختلال دوقطبی (BD) تبدیل کرده است.

در واقع جامعه علمی از نوار مغز برای درک بهتر مکانیسم‌های پشت این اختلال و یافتن نشانگرهای زیستی استفاده می‎کنند. هنگامی‌که فردی در محیط با یک عامل لذت‌‌بخش مواجه می‌شود، مغز او با افزایش فعالیت واکنش نشان می‌دهد. درحالی‌که بیماران مبتلا به افسردگی تمایل دارند به پاداش‌ها در همان سطح اولیه پاسخ ندهند.

این تفاوت‌ها در فعالیت الکتریکی در پاسخ به دریافت پاداش را می‌توان با استفاده از نوار مغز اندازه‌گیری کرد. چراکه این تست سیگنال‌های الکتریکی مغز را از طریق پوست سر با استفاده از کلاهک مجهز به الکترودها ثبت می‌کند. در ادامه به جزئیات بیشتری از نحوه تشخیص افسردگی با نوار مغز اشاره خواهیم کرد.

افسردگی چیست؟

افسردگی یک اختلال عصبی جدی است که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) به‌‎عنوان یکی از عوامل اصلی ناتوانی در نظر گرفته شده است. زیرا تقریباً تمام جنبه‌های سلامت زندگی انسان را تهدید می‌کند. این اختلال روانی معمولاً با تغییرات قابل توجه در احساسات، علایق یا افکار مشخص می‌شود و حتی می‌تواند منجر به خودکشی شود.

تشخیص افسردگی

به طور معمول روانپزشکان برای تشخیص افسردگی به‌سراغ روش‌های زیر می‌روند:

معاینه بدنی

روانپزشک شما ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد و در مورد وضعیت سلامتی شما سؤالاتی بپرسد. زیرا در برخی موارد، بروز افسردگی با یک بیماری جسمی زمینه‌ای مرتبط است.

تست‌های آزمایشگاهی

ممکن است روانپزشک برای شمارش کامل سلول‌های خونی و بررسی میزان هورمون‌های تیروئید دستور انجام آزمایش خون را دهد تا از عملکرد صحیح آن‎ها مطمئن شود.

ارزیابی روانشناختی

متخصص سلامت روان شما در مورد علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری شما سوالاتی می‌پرسد. حتی ممکن است از شما خواسته شود که یک پرسشنامه پر کنید.

در نهایت، طبق نتایج معاینات جسمی و روانی و ارزیابی معیارهای افسردگی فهرست‌شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) تشخیص نهایی انجام می‌شود. این کار در تعیین دوز مناسب داروهای ضدافسردگی و تعداد جلسات روان‌درمانی مورد نیاز نیز موثر است.

جالب است بدانید که امروزه علاوه‌بر راهکارهای ذکرشده، اخیراً روانپزشکان از نتایج نوار مغز و آزمایش تصویربرداری مانند سی تی اسکن مغز یا پِت اسکن نیز برای تشخیص افسردگی استفاده می‌کنند. زیرا اصولاً افراد مبتلا به افسردگی، بدون توجه به ماهیت مثبت یا منفی محرک‌ها، واکنش کمتری نسبت به آن‎ها نشان می‌دهند. این مساله منجر به کاهش علاقه بیماران به انجام فعالیت‌های عادی می‌شود.

یک تست نوار مغز دقیق و پیشرفته، به‌خوبی می‌تواند کاهش فعالیت بخش‌های مختلف مغز را در افراد افسرده اندازه‌گیری و ثبت کند. آزمایش‌های تصویربرداری نیز قدرت نشان دادن مناطق تحلیل‌رفته را در افراد مبتلا به افسردگی شدید و مزمن دارند. پس حتماً در مورد ضرورت انجام این آزمایش‌ها با روانپزشک خود صحبت کنید.

آیا با نوار مغزی می‌توان افسردگی را تشخیص داد؟

مشخص شده است که بررسی سیگنال‌های نوار مغزی مناسب‌ترین ابزار برای تشخیص افسردگی است. در مطالعه‌ای که در سال 2018 انجام شد، 63 بیمار دارای سابقه اضطراب یا افسردگی و 25 شرکت‌کننده سالم بدون سابقه مشکلات سلامت روان مورد بررسی قرار گرفتند.

شرکت‌کنندگان در حین انجام یک کار ساده کامپیوتری، کلاه مخصوص آزمایش نوار مغزی را بر سر داشتند. از آن‎ها خواسته شد که یکی از دو مسیر را روی صفحه کامپیوتر انتخاب کنند و به آن‎ها آموزش داده شد که اگر مسیر مناسب انتخاب شود، شرکت‌کننده مقدار کمی پول برنده خواهد شد. بنابراین، اگر درب اشتباه انتخاب می‌شد، ضرر می‌کردند.

در مرحله بعد به کمک داده‌های ارائه‌شده از فعالیت مغز، تعدادی از شرکت‌کنندگان مبتلا به اضطراب یا افسردگی به طور تصادفی انتخاب شدند تا هر روز به مدت 12 هفته یک قرص ضدافسردگی مصرف کنند یا 12 جلسه هفتگی روان‌درمانی توسط روان‌درمانگر دریافت کنند. پس از درمان، همه آن‎ها دوباره بازی کامپیوتری را انجام دادند تا ارزیابی شود که آیا تغییراتی در واکنش عصبی مربوط به دریافت پاداش رخ داده است یا خیر.

با انجام این مطالعه مشخص شد که نوار مغز نه تنها می‌تواند با نشان دادن کاهش فعالیت مغزی در بیماران به تشخیص زودهنگام افسردگی کمک کند؛ بلکه میزان اثرگذاری روش‌های درمانی موجود برای افسردگی را نیز ارزیابی می‌کند. بدین‌شکل، می‌توان روی روش موثرتر بیشتر سرمایه‌گذاری کرد.

نحوه تشخیص افسردگی با نوار مغز

بدن سیگنال‌هایی را به مغز منتشر می‌کند که بر ارتباطات عصبی تأثیر می‌گذارند. اصولاً تغییرات در ولتاژ این سیگنال‌ها ناشی از تغییرات در جریان یونی نورون‌های مغز است که به‌خوبی با نوار مغزی قابل سنجش و اندازه‌گیری هستند.

می‌توان گفت که قسمت مشخصی از مغز از مرکز آگاهی است. هرچه کنترل این بخش بهتر باشد، کنترل عاطفی نیز در فرد بهتر می‌شود.

نتایج آزمایش نوار مغزی در بیماران مبتلا به افسردگی شدید نشان می‌دهد که فعالیت این قسمت از مغز به شدت کاهش یافته است. علاوه‌براین، افراد مبتلا به افسردگی در مقایسه با افراد سالم واکنش بسیار ضعیف‎تری نسبت به محرک‌های بیرونی دارند.

به‌همین‌دلیل، ثبت و آنالیز سیگنال‌های دریافتی از نوار مغز با محرک‌های مختلف می‌تواند به تشخیص افسردگی کمک فراوانی کند.

مراجعه به مرکز نوار مغزی مجتمع پزشکی صدر

مرکز مغز و اعصاب مجتمع صدر می‌تواند در زمینه تشخیص افسردگی با نوار مغزی به شما کمک کند. پیشنهاد می‌کنیم از کادر پزشکی حرفه‌ای و باتجربه حاضر در این کلینیک و تجهیزات به‌روز آن استفاده کنید. در صورت تشخیص افسردگی، می‌توانید از خدمات درمانی پیشرفته آن مانند نوروفیدبک نیز بهره ببرید.