رادیولوژی مداخله‌ای چیست؟

رادیولوژی مداخله‌ای (Interventional Radiology) که گاهی از آن با عنوان «جراحی هدایت شده با تصویر» یاد می‌شود، یک تکنیک پیشرفته است که از روش‌های مختلف تصویربرداری (مانند اشعه ایکس، فلوروسکوپی، سی‌تی اسکن، سونوگرافی یا ام آر آی) برای بررسی وضعیت داخل بدن بیماران و انجام روش‌های کم‌تهاجمی استفاده می‌کند. یک رادیولوژیست مداخله‌ای ابتدا به‌عنوان متخصص رادیولوژی آموزش می‌بینند تا نحوه استفاده و تفسیر نتایج انواع روش‌های تصویربرداری را بیاموزد.

اصولاً از رادیولوژی مداخله‌ای برای انجام طیف وسیعی از روش‌ها مانند درمان تومورها، نمونه‌برداری از اندام‌ها، استنت‌گذاری، قرار دادن ابزارهای کوچک و لوله‌های پلاستیکی نازک (کاتتر) در بدن از طریق شریان یا ورید و غیره استفاده می‌شود. این امر نیاز به انجام جراحی سنتی (باز) یا سوراخ کلید (لاپاروسکوپی) را کاهش می‌دهد. با وجود تصاویر دقیق دریافت شده می‌توان درمان را از طریق یک لوله پلاستیکی کوچک انجام داد. اغلب از بی‌حسی موضعی یا تجویز آرام‌بخش استفاده می‌شود و تنها در موارد پیچیده نیاز به بیهوشی عمومی است.

اگر به دستور پزشک معالج خود باید برای انجام رادیولوژی مداخله‌ای اقدام کنید، بهتر است به یک مرکز رادیولوژی معتبر و باسابقه مراجعه کنید.

در چه مواردی نیاز به انجام رادیولوژی مداخله‌ای است؟

رادیولوژی مداخله‌ای (IR) راهی برای تشخیص و درمان سرطان و سایر شرایط بدون انجام جراحی‌های بزرگ است. چرا که در طی آن پزشک ابتدا با آزمایش‌های تصویربرداری به داخل بدن شما نگاه می‌کند. سپس از ابزارهای کوچکی مانند سوزن و لوله برای انجام یک عمل یا درمان دقیق بافت‌های داخلی آسیب‌دیده استفاده می‌کند. اصولاً نوع تصویربرداری و ابزارهای مورد استفاده به شرایط خاص شما بستگی دارد.

چارلز داتر در سال 1964 برای اولین بار از رادیولوژی مداخله‌ای به‌منظور بازکردن رگ خونی اصلی پا در یک بیمار مبتلا به قانقاریا استفاده کرد. این روش باعث شد تا خون بیشتری به پا برسد و بدون نیاز به جراحی بیمار بهبود یابد. امروزه از این تکنیک کم‌تهاجمی در حین روش‌های درمانی زیر استفاده می‌شود:

• مداخله عروقی (شریانی). روش‌هایی که شریان‌های سراسر بدن را درگیر می‌کنند مانند آنژیوپلاستی یا آمبولیزاسیون و استنت‌گذاری.
• مداخله عروقی (وریدی). روش‌هایی که روی وریدها انجام می‌شوند. مانند وارد کردن کاتتر به داخل سیاهرگ‌های عمقی، قرار دادن فیلترها برای جلوگیری از حرکت لخته خون در بدن (فیلترهای IVC) یا استفاده از دستگاه‌هایی برای مکیدن لخته از وریدهای مسدود شده (ترومبکتومی).
• مداخله غیر عروقی. روش‌هایی که مربوط به رگ‌های خونی نمی‌شوند مانند رفع انسداد کلیه‌ها (نفروستومی) یا کبد (PTC)، تزریق سیمان کلسیم به استخوان‌های تحلیل‌رفته (ورتبروپلاستی)، قرار دادن لوله‌های تغذیه در معده (RIG)، تخلیه صفراوی، تزریق داروی ضد التهابی در تونل کارپال، تزریق کورتیکواستروئید در ریشه عصبی گردنی یا کمری، تزریق مفصل و آسپیراسیون تیروئید با سوزن ظریف (FNA).
• انکولوژی مداخله‌ای. روش‌هایی که برای تشخیص یا درمان سرطان انجام می‌شوند مانند بیوپسی کبد، فرسایش تومور (کشتن سلول‌های تومور با وارد کردن سوزن به داخل تومور و گرم کردن آن)

مزایا و معایب انجام رادیولوژی مداخله‌ای

ازآنجایی‌که در رادیولوژی مداخله‌ای دو کار مهم همزمان انجام می‌شود، این مسئله به پزشک شما اجازه می‌دهد تا به قسمتی از بدن که نیاز به درمان دارد دسترسی مستقیم داشته باشد. همچنین احتمال بروز عوارض جانبی خطرناک جراحی‌های باز یا حتی لاپاروسکوپی مانند درد، عفونت و خونریزی بیش‌ازحد را کاهش می‌دهد. به‌همین‌دلیل، معمولا بعد از انجام رادیولوژی مداخله‌ای نیازی به ماندن برای یک شب در بیمارستان نیست. بدین‌شکل هزینه‌های درمان نیز کاهش می‌یابد.

استفاده از این تکنیک برای درمان انواع سرطان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. زیرا شیمی‌درمانی و رادیوتراپی، درمان‌های قوی هستند که به قسمت‌های سالم بدن شما نیز آسیب می‌رسانند. با وجود انکولوژی مداخله‌ای این امکان فراهم می‌شود که تمام روند درمان فقط روی تومورها متمرکز شود. از هر نظر که به این روش نوین نگاه می‌شود، معایب ویژه‌ای در آن یافت نمی‌شود.

نحوه کسب آمادگی برای انجام رادیولوژی مداخله‌ای

قبل از انجام این تکنیک نیازی به آمادگی خاصی مشابه با جراحی باز نیست. فقط لازم است:

• قبل از عمل آزمایشات و عکس‌برداری‌های لازم انجام شود.
• بیمار به مدت 12 تا 18 ساعت قبل از انجام عمل چیزی نخورد.
• اگر بیمار داروی خاصی می‌خورد، حداقل یک هفته قبل از رادیولوژی مداخله‌ای اطلاع دهد.
• اگر فرد سیگار یا مواد مخدر مصرف می‌کند، باید رادیولوژیست را در جریان بگذارد.
• هنگام انجام رادیولوژی مداخله‌ای جواهرات و زیورآلات همراه بیمار نباشد.
• این تکینک بعد از اتمام دوره قاعدگی انجام شود.

سخن آخر

با وجود عوارض اندک این تکنیک، نوعی جراحی محسوب می‌شود. کادر حرفه‌ای و تجهیزات تخصصی ما در مرکز رادیولوژی مجتمع پزشکی صدر به‌عنوان یکی از بهترین مرکز رادیولوژی شمال تهران، مطمئنا پاسخگوی تمامی نیازهای پزشکی شما خواهیم بود.