سرطان معده یا سرطان گاستریک، ممکن است در هر قسمتی از بافت معده رخ دهد. معمولاً سلول‌های سرطانی از پوشش داخلی معده شروع به رشد می‌کنند و سپس با توسعه سرطان، در دیواره‌های معده ظاهر می‌شوند.

طبق داده‌های ارائه‌شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO)، این سرطان ششمین سرطان شایع در سراسر جهان است و سومین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان محسوب می‌شود. از این رو، تشخیص و درمان به موقع آن اهمیت زیادی دارد.

در این متن علائم، علل ابتلا و نحوه تشخیص و درمان سرطان معده را مورد بحث قرار می‌دهیم.

سرطان معده چیست؟

سرطان معده مشکلی است که در آن سلول‌های سرطانی بدون کنترل در بافت معده رشد می‌کنند. همچنین ممکن است به اندام‌های مجاور مانند کبد و لوزالمعده گسترش یابند.

روند درمان آن، اغلب شامل جراحی برای برداشتن سلول‌های سرطانی است. همچنین گاهی قبل و بعد از جراحی، از روش‌هایی مانند پرتودرمانی و شیمی ‌درمانی استفاده می‌شود.

از مهم‌ترین عوامل موثر در بروز این بیماری می‌توان به ژنتیک، سیگار کشیدن و عفونت هلیکوباکتر پیلوری معده اشاره کرد.

علائم سرطان معده

برخی از شایع‌ترین علائم سرطان معده عبارتند از:

• درد و نفخ مداوم شکم
• کاهش اشتها
• سو هاضمه و آروغ زدن مکرر
• احساس سیری بعد از صرف مقدار کمی غذا
• خستگی مفرط

ازآنجایی‌که این علائم در شرایط دیگری مانند زخم یا عفونت معده نیز بروز می‌کنند، تشخیص سرطان معده کمی دشوار است. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم که اگر علائم مشکوکی دارید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

هنگامی‌که این سرطان پیشرفت می‌کند و به ارگان‌های دیگر بدن گسترش می‌یابد، احتمالا با علائم زیر نیز مواجه خواهید شد:

• مدفوع خونی
• حالت تهوع و استفراغ
• یبوست یا اسهال
• احساس وجود یک توده در بالای معده
• یرقان (اگر سرطان به کبد برسد)
• کاهش وزن بی‌دلیل

انواع سرطان معده

براساس نوع سلولی است که سرطان از آنجا شروع شده است، انواع سرطان معده وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

آدنوکارسینوم معده

آدنوکارسینوم معده شایع‌ترین نوع سرطان معده است و در 90 تا 95 درصد بیماران بروز می‌کند.

اصولاً در سلول‌های غده‌ای و در داخلی‌ترین پوشش معده (مخاط) دیده می‌شود و به سرعت نواحی دیگر را درگیر می‌کند.

تومور استرومال دستگاه گوارش

این تومور غیرمعمول نوعی سارکوم بافت نرم است که در سلول‌های اولیه دیواره معده، به نام سلول‌های بینابینی کژال شروع می‌شود. در اصل سلول‌های عصبی خاصی هستند که در دیواره معده و سایر اندام‌های گوارشی یافت می‌شوند.

تومور کارسینوئید معده

نوعی تومور عصبی غدد درون‌ریز است که در بسیاری از نقاط بدن مانند معده یافت می‌شود. سلول‌های عصبی غدد درون‌ریز برخی از عملکردهای سلول‌های عصبی و سلول‌های سازنده هورمون را انجام می‌دهند.

لنفوم معده

در سلول‌های سیستم ایمنی بدن به نام لنفوسیت‌ها شروع می‌شود. درصورتی‌که بدن سلول‌های سیستم ایمنی را برای مبارزه با عفونت به معده بفرستد، ممکن است لنفوم معده بروز کند که اغلب از نوع لنفوم غیرهوچکین است.

لازم است بدانید که انواع دیگر سرطان مانند کارسینوم سلول سنگفرشی، کارسینوم سلول کوچک و لیومیوسارکوم نیز می‌توانند از معده شروع شوند. البته این مساله بسیار نادر است.

علل ابتلا به سرطان معده

اگرچه هنوز مشخص نیست که دلیل قطعی ابتلا به سرطان معده چیست؛ اما پزشکان معتقدند که ابتلا به شرایط پزشکی زیر خطر بروز آن را افزایش می‌دهد:

• عفونت هلیکوباکتر پیلوری معده
• زخم معده
• پولیپ معده
• متاپلازی روده
• گاستریت آتروفیک مزمن یا التهاب طولانی‌مدت معده
• کم‌خونی که می‌تواند به‌دلیل کمبود ویتامین B12 ایجاد شود.
• بیماری‌های ژنتیکی مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی، سندرم لینچ و سندرم لی فرامنی

همچنین در صورت وجود فاکتورهای خطر زیر، احتمال ابتلا به این نوع سرطان زیاد است:

• سیگار کشیدن
• سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان معده
• مصرف زیاد غذاهای شور، ترش یا دودی، گوشت قرمز، غلات تصفیه‌شده و الکل
• سن 50 سال به بالا
• داشتن سابقه جراحی معده (مثلا برای درمان زخم معده)

نحوه تشخیص سرطان معده

روند تشخیص سرطان معده کمی دشوار است، زیرا اغلب بیماران علائم را در مراحل اولیه نشان نمی‌دهند. با این وجود، پزشک می‌تواند به کمک معاینه فیزیکی و انجام آزمایش‌های زیر، داده‌های کافی در این زمینه جمع‌آوری کند.

آزمایش‌ خون

به کمک آزمایش خون می‌توان تعداد سلول‌های خونی را اندازه‌گیری کرد. چراکه در صورت بروز سرطان، تعداد گلبول‌های قرمز و سفید و پلاکت‌ها تغییر می‌کند.

همچنین سطح آنزیم‌های کبدی در خون برای بررسی احتمال گسترش سرطان به کبد بررسی می‌شود. در مواردی، امکان شناسایی DNA تومور نیز در خون وجود دارد.

آندوسکوپی فوقانی

در آندوسکوپی، یک لوله نازک که مجهز به یک دوربین کوچک است از طریق گلو به معده منتقل می‌شود. بدین‌شکل، پزشک می‌تواند برای جستجو سلول‌های سرطانی و تومور، داخل معده را ببیند.

سونوگرافی معده

تصاویر سونوگرافی می‌توانند نشان دهند که سرطان تا چه اندازه در دیواره معده گسترش پیدا کرده است.

همچنین به کمک این روش تصویربرداری، وضعیت غدد لنفاوی نزدیک معده بررسی می‌شود.

سی ‌تی اسکن یا پِت‌اسکن شکم

معمولاً برای یافتن علائم گسترش سرطان معده، از این روش‌های سی تی اسکن شکم یا پت اسکن استفاده می‌شود. زیرا تصاویر دقیق آنها می‌توانند سلول‌های سرطانی را در غدد لنفاوی مجاور یا سایر قسمت‌های بدن نشان دهند.

بیوپسی معده

اگر لازم باشد، در طی بیوپسی معده پزشک از ابزارهای ویژه‌ای برای تهیه نمونه از بافت معده استفاده می‌کند. معمولاً نمونه برای آزمایش آسیب‌شناسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا نوع و مرحله سرطان ارزیابی شود.

روش‌های درمانی سرطان معده

برحسب شدت سرطان و وضعیت سلامت و ترجیحات بیمار، پزشک برای درمان به سراغ یک یا چند مورد از روش‌های زیر می‌رود.

جراحی

به کمک روش‌های جراحی مانند برداشتن مخاط با کمک دستگاه آندوسکوپی، گاسترکتومی ساب‌توتال و توتال گاسترکتومی، جراح می‌تواند تومور و سلول‌های سرطانی را بردارد.

پرتو درمانی

از پرتوهای رادیواکتیو برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. اما این روش در درمان قطعی سرطان معده کاربردی نیست. فقط ممکن است در صورت پیشرفت بیش‌ازحد سرطان، به‌عنوان راهکاری برای کوچک کردن تومور معده قبل از جراحی انجام شود.

شیمی ‌درمانی

یک درمان اولیه برای بهبود این نوع سرطان است. در این روش، از داروهای قوی برای جلوگیری از تقسیم و تکثیر سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

نجویز داروهای هدفمند

این داروها پروتئین‌های خاصی که سلول‌های سرطانی تولید می‌کنند را شناسایی کرده و به آنها حمله می‌کنند. بدین‌شکل، برخلاف شیمی ‌درمانی فقط سلول‌های سرطانی از بین می‌روند و سلول‌های سالم آسیبی نمی‌بینند.

ایمونوتراپی

در این روش با تجویز داروهای خاصی، سلول‌های ایمنی بدن برای حمله به سلول‌های سرطانی تقویت می‌شوند. معمولاً افراد مبتلا به سرطان معده پیشرفته که نتیجه مطلوبی از روش‌های درمانی دیگر دریافت نکرده‌اند، کاندیدای خوبی برای ایمونوتراپی هستند.

آیا زنان بیشتر از مردان به سرطان معده دچار می‌شوند؟

خیر، طبق آمار، مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به سرطان معده هستند. احتمالاً به این دلیل که مصرف سیگار در آنها بیشتر است.