دردهای گوارشی مکرر، سوزش معده‌ یا بی‌اشتهایی‌های طولانی‌مدت اغلب زنگ خطری است که نباید آن‌ها را نادیده گرفت. بسیاری از مشکلات دستگاه گوارش در سکوت رشد می‌کنند و تنها زمانی خود را نشان می‌دهند که مسیر درمان دشوارتر شده است. در چنین شرایطی، تشخیص زودهنگام با کمک روش‌هایی مانند آندوسکوپی معده روند درمان را ساده‌تر می‌سازد و از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کند.

آندوسکوپی معده چیست؟

آندوسکوپی معده روشی است که برای مشاهده قسمت‌های داخلی معده و بررسی مشکلات و اختلالات این ناحیه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این روش، یک لوله بلند و انعطاف‌پذیر که روی آن دوربین کوچکی نصب شده است از طریق دهان وارد معده می‌شود. تصاویری که از طریق دوربین مخابره می‌شود روی مانیتور نقش می‌بندد و پزشک می‌تواند داخل معده را به‌راحتی مشاهده کند.

آندوسکوپی معده چرا انجام می‌شود؟

مهم‌ترین دلایلی که انجام آندوسکوپی معده را ضروری‌ می‌سازد، عبارتند از:

• اگر فردی دچار مشکلاتی نظیر سوزش سر دل، تهوع، استفراغ، درد در ناحیه شکم، دشواری در بلع یا نشانه‌هایی از خونریزی داخلی باشد، آندوسکوپی می‌تواند به شناسایی علت اصلی این نشانه‌ها کمک کند.
• با استفاده از این روش، امکان نمونه‌ برداری از بافت‌های داخلی برای بررسی عفونت‌ها، التهاب، کم‌خونی‌های مشکوک یا حتی احتمال وجود سرطان معده فراهم می‌شود.
• در صورت لزوم، ابزارهای درمانی از طریق لوله آندوسکوپ وارد بدن می‌شوند تا اقداماتی مانند متوقف کردن خونریزی، خارج کردن اجسام خارجی یا برداشتن ضایعاتی مانند پولیپ انجام شود.

آیا آندوسکوپی معده امن است؟

به‌طورکلی، آندوسکوپی روشی ایمن محسوب می‌شود، اما مانند هر آزمایش تشخیصی دیگر ممکن است با عوارضی همراه باشد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

خونریزی

اگر حین آندوسکوپی نیاز به نمونه ‌برداری از بافت یا انجام اقدامات درمانی خاصی باشد، احتمال خونریزی اندکی بیشتر می‌شود. گرچه این اتفاق معمولاً خفیف است و خودبه‌خود متوقف می‌شود.

عفونت

در شرایط معمول که فقط معاینه یا نمونه ‌برداری انجام می‌شود، ریسک عفونت بسیار پایین است؛ اما اگر حین آندوسکوپی اقدامات درمانی انجام شود، احتمال بروز عفونت کمی افزایش می‌یابد. این نوع عفونت‌ها معمولاً خفیف هستند و با مصرف آنتی‌بیوتیک به‌خوبی کنترل می‌شوند.

سوراخ شدن دیواره‌ی دستگاه گوارش

اگر پارگی در مری یا معده رخ دهد، ممکن است بیمار به بستری و در برخی موارد، جراحی نیاز داشته باشد. این عارضه بسیار نادر است و به‌طور تقریبی در یک مورد از هر چند هزار آندوسکوپی تشخیصی دیده می‌شود.

حساسیت به داروهای آرام‌بخش یا بیهوشی

اگرچه این اتفاق به‌ندرت رخ می‌دهد، اما امکان بروز آن وجود دارد. به‌طور کلی، داروی بی‌حسی یا بی‌هوشی مورد استفاده به وضعیت سلامتی فرد و نوع آندوسکوپی بستگی دارد؛ پیش از انتخاب آن، پزشک شرایط بیمار را بررسی خواهد کرد تا احتمال بروز خطر به حداقل برسد.

آمادگی‌های ضروری برای آزمایش

قبل از انجام آندوسکوپی معده باید اقدامات زیر را انجام دهید تا آزمایش شما به بهترین شکل انجام شود:

• حداقل 8 ساعت قبل از آزمایش از غذا خوردن خودداری کنید و تا 4 ساعت قبل از آن هم چیزی ننوشید تا معده شما خالی باشد.
• مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ خون را در صورت امکان و نظر پزشک متوقف کنید.
• در صورت ابتلا به‌ دیابت یا فشار خون به پزشک خود اطلاع دهید تا دستورات لازم را در اختیارتان قرار دهد.

نحوه انجام آندوسکوپی معده

برای انجام آندوسکوپی معده از بیمار خواسته می‌شود که به پشت یا به پهلو روی تخت معاینه دراز بکشد. پیش از آغاز فرایند، مانیتورهایی به بدن متصل می‌شوند تا علائم حیاتی از جمله تنفس، فشار خون و ضربان قلب تحت نظر قرار گیرد.

معمولاً برای ایجاد آرامش بیشتر، دارویی آرام‌بخش به بیمار تزریق می‌شود.

همچنین، برای آماده‌سازی گلو جهت ورود لوله‌ی انعطاف‌پذیر آندوسکوپ یک اسپری بی‌حس‌کننده به دهان می‌زنند. گاهی لازم است بیمار از یک محافظ پلاستیکی استفاده کند تا دهان در حین انجام آندوسکوپی باز بماند. پس از بی‌حس شدن گلو، لوله آندوسکوپ به‌آرامی وارد دهان می‌شود.

در حین حرکت آندوسکوپ در امتداد مری و رسیدن به معده، دوربینی که در نوک آن قرار دارد، تصاویر زنده‌ای از درون دستگاه گوارش را به مانیتوری در اتاق ارسال می‌کند. پزشک با مشاهده این تصاویر، به‌دنبال شناسایی هرگونه ناهنجاری یا تغییر غیرطبیعی در بافت‌ها خواهد بود.

در صورت لزوم، عکس‌هایی از نواحی مشکوک ثبت می‌شود تا بررسی‌های دقیق‌تری پس از معاینه انجام گیرد.

مراقبت‌های بعد از آندوسکوپی معده

بعد از آزمایش باید مدتی در اتاق ریکاوری بنشینید تا اثرات داروی آرام‌بخش کاملا از بین برود.

در هنگام مراجعه به منزل نیز ممکن است با علائمی مانند نفخ معده،‌ گرفتگی عضلات و گلودرد روبرو شوید؛ این علائم بعد از مدت زمان کمی رفع می‌شوند.

به‌طور کلی پیشنهاد می‌کنیم بعد از آزمایش استراحت کنید تا هوشیاری کامل را بدست آورید.

تفاوت آندوسکوپی عمومی و آندوسکوپی معده چیست؟

آندوسکوپی معده و عمومی تفاوت‌هایی بایکدیگر دارند که مهم‌ترین‌ آن‌ها شامل موارد زیر است:

• آندوسکوپی عمومی روش کلی‌تری است که برای مشاهده قسمت‌هایی مانند روده‌ها، مفاصل، ریه‌ها و لگن استفاده می‌شود. در حالی‌که اندوسکوپی معده فقط به بررسی مری، معده و ابتدای روده باریک محدود می‌شود.
• انجام آزمایش عمومی ممکن است به بیهوشی کامل نیاز داشته باشد، اما آندوسکوپی معده اغلب با آرام‌بخش یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
• آزمایش عمومی ممکن است خطراتی مانند درد قفسه سینه، پارگی بافت، تب یا ناراحتی در محل ورود ابزار را به‌همراه داشته باشد که هرچند نادر هستند، اما در مقایسه با آندو معده احتمال بروز آن‌ها بیشتر است.

آیا آندوسکوپی معده دردناک است؟

تقریباً خیر، به‌دلیل استفاده از ماده‌ بی‌حس‌کننده، بیمار در حین انجام آن دردی احساس نمی‌کند.

تنها ممکن است بیمار تا چند ساعت بعد علائمی مانند گلودرد خفیف، نفخ یا احساس پری در شکم داشته باشد که معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود.