آنوریسم مغزی که به‌عنوان آنوریسم داخل جمجمه‌ای نیز شناخته می‌شود؛ معمولاً زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به ناحیه ضعیف دیواره عروق فشار بیاورد. در نتیجه باعث ایجاد برآمدگی تاول‌مانند یا بیرون‌زدگی در دیواره عروق می‌شود.

آنوریسم‌های مغزی می‌توانند در هر جایی از مغز رخ دهند، اما بیشتر آنها در شریان‌های اصلی و در امتداد قاعده جمجمه ایجاد می‌شوند.

متاسفانه انواع آنوریسم در مغز علائمی خاصی ندارند و اغلب در طی آزمایش‌های تصویربرداری مربوط به مشکلات دیگر تشخیص داده می‌شوند.

اگر آنوریسم مغزی پاره نشده باشد، راهکارهایی برای درمان آن وجود دارد. اما اگر پاره شود، باعث خونریزی در مغز، خونریزی زیر عنکبوتیه و سکته هموراژیک می‌شود و نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.

در ادامه به علل آنوریسم در مغز و نحوه درمان آنوریسم مغزی اشاره خواهیم کرد.

نشانه‌های ابتلا به آنوریسم مغزی چیست؟

بیشتر آنوریسم‌های مغزی کوچک هستند، پاره نمی‌شوند و علائمی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، پارگی آنوریسم یک وضعیت بسیار جدی است که معمولا باعث سردرد شدید می‌شود.

نشانه‌های آنوریسم مغزی پاره نشده

آنوریسم مغزی پاره نشده اگر کوچک باشد (با قطر کمتر از 10 میلی‌متر)، ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند. اما آنوریسم‌های بزرگ‌تر‌ ممکن است بر بافت‌ها و اعصاب مغز و چشم فشار بیاورد و باعث بروز نشانه‌های زیر شوند:

• احساس درد در بالا و پشت یک چشم
• گشاد شدن مردمک
• تغییر در بینایی یا دوبینی در اثر کاهش حرکت چشم
• بی‌حسی یک طرف صورت

نشانه‌های نشتی آنوریسم مغزی

در برخی موارد، مقدار کمی خون از آنوریسم نشت می‌کند. نشتی ممکن است چند روز یا چند هفته قبل از پارگی اتفاق بیفتد. در این شرایط، یک سردرد ناگهانی و بسیار شدید که ممکن است تا دو هفته طول بکشد را تجربه می‌کنید.

نشانه‌های آنوریسم مغزی پاره شده

آنوریسم مغزی پاره شده یک وضعیت تهدیدکننده زندگی و با خطر کما و مرگ همراه است. اگرچه سردرد ناگهانی و شدید، علامت اصلی پارگی آنوریسم و بروز خونریزی زیر عنکبوتیه (SAH) است. اما نمی‌توان نشانه‌های زیر را نیز نادیده گرفت:

• گرفتگی عضلات گردن
• حالت تهوع و استفراغ
• تغییرات در وضعیت ذهنی، مانند خواب‌آلودگی
• تاری دید یا دوبینی
• افزایش حساسیت چشم‌ها به نور
• افتادگی پلک
• از دست دادن هوشیاری
• گیجی و سبکی سر
• تشنج
• فشار خون بالا
• از دست دادن تعادل یا هماهنگی

ازآنجایی‌که علائم آنوریسم شبیه سایر مشکلات پزشکی است، بهتر است برای تشخیص قطعی با پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید و آزمایش‌های تصویربرداری لازم را انجام دهید.

چه عواملی باعث بروز آنوریسم در مغز می‌شوند؟

همانطورکه ذکر شد، آنوریسم به‌دلیل نازک شدن دیواره شریان‌ها یا همان سرخرگ‌ها ایجاد می‌شود. اگرچه انواع آنوریسم می‌توانند در هر قسمتی از مغز ظاهر شوند، اما بیشتر در شریان‌های پایه مغز دیده می‌شوند.

پزشکان هنوز به‌صورت دقیق نمی‌دانند که علت آنوریسم مغزی چیست. برخی از آنها معتقدند که فاکتورهای زیر می‌توانند خطر بروز آنوریسم در مغز یا پارگی آن را افزایش دهند.

افزایش سن

اگرچه آنوریسم در مغز در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما در سنین 30 تا 60 سال شایع‌تر است.

جنسیت

احتمال بروز آنوریسم در زنان بیشتر از مردان است.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن یک فاکتور خطر موثر برای تشکیل آنوریسم در رگ‌های مغز و پارگی آن است.

فشار خون بالا

می‌تواند دیواره شریان‌ها را ضعیف کند. به‌همین‌دلیل، عدم درمان آن احتمال ایجاد آنوریسم و ​​پارگی در شریان‌ها، به خصوص شریان‌های مغز را بیشتر است.

مصرف مواد مخدر

مصرف مواد مخدر، به‌خصوص کوکائین، باعث افزایش فشار خون می‌شود. از طرفی، اگر این مواد به‌صورت داخل وریدی استفاده شوند، ممکن است منجر به بروز عفونت شوند. عفونت می‌تواند باعث ایجاد آنوریسم قارچی شود.

مصرف زیاد الکل

این فاکتور نیز می‌تواند فشار خون را افزایش دهد.

اختلالات ارثی بافت همبند

این اختلالات، مانند سندرم اهلرز-دانلوس، دیواره عروق خونی را ضعیف می‌کنند.

ناهنجاری شریانی وریدی (AVM) مغز

در این حالت شریان‌ها و وریدهای مغز در هم پیچیده می‌شوند. در نتیجه جریان خون تحت تاثیر قرار می‌گیرد و خطر بروز آنوریسم را افزایش پیدا می‌کند.

سابقه خانوادگی ابتلا به آنوریسم مغزی

اگر دو یا چند نفر از بستگان درجه یک شما، مانند والدین، برادر، خواهر یا فرزند، دچار آنوریسم شده باشند؛ احتمال ابتلا شما بیشتر می‌شود.

قابل ذکر است که گاهی علت بیماری، ضربه به سر یا ابتلا به برخی عفونت‌های خونی است.

روش‌های تشخیص آنوریسم مغزی

همان طور که ذکر کردیم، آنوریسم در مغز اغلب با بروز علائمی مانند سردرد شدید یا به‌صورت تصادفی در طول آزمایش‌های تصویربرداری سی تی اسکن و ام آر آی برای تشخیص بیماری‌های دیگر کشف می‌شود. به‌همین‌دلیل، پزشک علاوه‌بر بررسی تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، دستور انجام یک یا چند مورد از روش‌های زیر را نیز می‌دهد.

سی تی اسکن مغز

معمولا سی تی اسکن مغز آزمایشی است که برای تشخیص سکته مغزی و خونریزی در مغز در اثر پارگی آنوریسم انجام می‌شود.

البته سی تی آنژیوگرافی با تزریق ماده حاجب نیز می‌تواند تصاویر دقیق‌تری از شریان‌های مغز ارائه دهد. حتی وجود آنوریسم پاره نشده را نشان دهد.

پونکسیون کمری

اگر علائم پارگی آنوریسم را داشته باشید، اما اسکن سی تی شواهدی از خونریزی را نشان ندهد؛ طی پونکسیون کمری، با بیرون کشیدن مایع مغزی نخاعی از پشت با سوزن و مشاهده گلبول‌های قرمز خون، می‌توان به تشخیص قطعی رسید.

ام آر آی مغزی

تصاویر دقیق و دوبعدی یا سه‌بعدی ام آر آی مغز می‌توانند نشان دهند که آیا خونریزی در مغز وجود دارد یا خیر.

نوعی از ام آر آی به نام ام آر آنژیوگرافی (MRA) می‌تواند تصاویری از رگ‌ها با جزئیات بیشتر ثبت کند. در نتیجه با انجام آن می‌توان اندازه، شکل و محل آنوریسم پاره نشده را تشخیص داد.

آنژیوگرافی مغزی

در این روش، کاتتر در یک شریان بزرگ مانند کشاله ران یا مچ دست قرار می‌گیرد و از قلب به شریان‌های مغز می‌گذرد. رنگ مخصوصی که به کاتتر تزریق می‌شود، به شریان‌های سرتاسر مغز می‌رود. در این شرایط تابش اشعه ایکس می‌تواند جزئیاتی از شریان‌های مغز، به‌خصوص آنوریسم را نشان دهد.

معمولا زمانی این آزمایش انجام می‌شود که سایر آزمایش‌های تشخیصی اطلاعات کافی را ارائه ندهند.

راه‌های درمان آنوریسم مغزی

ترمیم و درمان آنوریسم مغزی پاره شده نیاز به جراحی باز یا درمان اندوواسکولار دارد.

درمان اندوواسکولار شامل دسترسی به آنوریسم با عبور کاتتر از طریق شریان است. سپس کاتتر به داخل شریان‌های مغزی هدایت می‌شود. در نهایت ممکن است برای رفع آنوریسم، کویل یا استنت قرار داده شود.

اگر آنوریسم پاره نشده دارید، با پزشک خود در مورد درمان‌های احتمالی صحبت کنید. ممکن است از یک گیره جراحی، یک سیم‌پیچ داخل عروقی (کویل داخل عروقی) یا یک فلودیوایدر (منحرف‌کننده جریان خون) برای مهار و پیشگیری از پارگی آن استفاده شود.

همچنین ممکن است داروهایی مانند مسکن، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، داروهای ضدتشنج و داروهای ضدانعقاد، برای تسکین علائم به شما داده شود. تمامی داروها باید با تجویز پزشک متخصص داده شود.

خوشبختانه مجتمع پزشکی صدر با برخورداری از تجهیزات پزشکی پیشرفته، امکان انجام انواع روش‌های تشخیصی و درمانی آنوریسم را دارد.