اگرچه امروزه اغلب افراد نگران افزایش وزن بیشازحد خود هستند، اما این مسئله در بعضی از افراد ناشی از یک وسواس فکری به نام بیاشتهایی عصبی است. در واقع بیاشتهایی عصبی یا آنورکسیا (Anorexia nervosa) یک اختلال خوردن است که میتواند منجر به کاهش وزن شدید شود. فرد مبتلا به این بیماری مدام درگیر بررسی میزان کالری مصرفی و رنج وزنی خود است.
معمولا افراد مبتلا به بیاشتهایی عصبی از یک رژیم غذایی با کالری بسیار کم استفاده میکنند چراکه ترس زیادی از افزایش وزن خود دارند. آنها اغلب هنگام کاهش وزن احساس بهتری نسبت به خود دارند و بههمیندلیل ممکن است بیشازحد ممکن ورزش کنند. شیوع این اختلال در میان دختران نوجوان و خانمهای جوان بیشتر است. در ادامه مطلب به جزئیات بیشتری از این اختلال اشاره خواهیم کرد.
علائم رایج بیماری بیاشتهایی عصبی
اصولاً افراد مبتلا به بیاشتهایی عصبی مدام وزن کم میکنند و سعی میکنند رنج وزنی بسیار پایین خود را به روشهای مختلفی حفظ کنند. گاهی نیز مانند افراد مبتلا به بولیمیا یا پرخوری عصبی، از روشهای مختلف پاکسازی مانند مصرف ملینها و دیورتیکها یا استفراغ عمدی، برای خلاص شدن از شر کالری مصرفی استفاده میکنند. اگر به آنورکسیا مبتلا هستید، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- ناتوانی در حفظ یک رنج وزن نرمال
- خستگی
- بیخوابی
- زردرنگ یا لکهدار شدن پوست و افزایش موهای نرم و ظریف آن
- نازک شدن یا ریزش مو
- یبوست
- بیش از سه دوره عدم وقوع سیکل قاعدگی
- خشکی پوست
- فشار خون پایین
همچنین ممکن است رفتارهای زیر را بروز دهید:
- ورزش بیشازحد
- بازی با غذا بهجای خوردن آن
- عصبانیت و تحریکپذیری مداوم
- کنارهگیری از فعالیتهای اجتماعی
- افسردگی
- انکار یا نادیده گرفتن گرسنگی
- استفاده از دیورتیکها، ملینها یا قرصهای لاغری
علل بروز بیماری بیاشتهایی عصبی
هنوز علت دقیق ابتلا به بیاشتهایی عصبی مشخص نشده است. افرادیکه دچار این اختلال میشوند، ممکن است تصور منفی از ظاهر بدن خود داشته باشند یا بهدنبال راههایی برای کنترل بیشتر بر زندگی خود باشند. اعتقاد بر این است که فاکتورهای بیولوژیکی، محیطی و روانشناختی همزمان در بروز این بیماری نقش دارند.
فاکتورهای بیولوژیکی
ژنتیک فرد و سطح هورمونهای بدن او ممکن است بر ایجاد بیاشتهایی عصبی تأثیر بگذارند. برخی شواهد نشان میدهند که بین بروز آنورکسیا و کاهش میزان سروتونین (یک ماده شیمیایی تولید شده در مغز) ارتباط وجود دارد.
فاکتورهای محیطی
فشار جامعه امروز برای لاغر بودن نیز ممکن است به ایجاد بیاشتهایی عصبی کمک کند. تصاویر غیرواقعی که مجلات و تلویزیون و فضای مجازی از اندام انسان ارائه میدهند، میتوانند میل به لاغری افراطی را در جوانان برانگیزند.
فاکتورهای روانشناختی
مطالعات نشان دادهاند که افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) بیشتر مستعد استفاده از یک رژیم غذایی و برنامه ورزشی سختاند. بنابراین وضعیت روانی فرد تاثیر زیادی در بروز اختلال بیاشتهایی دارد.
نحوه صحیح تشخیص بیماری بیاشتهایی عصبی
معمولا پزشک هنگام ویزیت، یک معاینه فیزیکی شامل بررسی فشار خون و ضربان قلب انجام میدهد. همچنین یک معاینه روانشناختی انجام داده یا شما را به یک روانشناس ارجاع میدهد تا عادات غذایی و احساسات شما را بهصورت دقیق بررسی کند. اصولا برای تشخیص قطعی نیاز به انجام آزمایشهای مختلفی مانند موارد زیر است:
- آزمایش خون برای بررسی سطح الکترولیت و عملکرد کبد و کلیه
- تست تراکم استخوان
- نوار قلب برای بررسی بینظمیهای قلبی
معمولا نتایج این آزمایشها کمک زیادی به رد سایر علل احتمالی کاهش وزن بیمار مانند بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده میکند.
ازآنجاییکه بیماران مبتلا به بیاشتهایی عصبی به میزان کافی مواد مغذی، بهخصوص کلسیم و ویتامین دی دریافت نمیکنند، دچار تحلیل استخوان میشوند. تست تراکم استخوان با کمک دستگاههای پیشرفته کمک میکند تا وضعیت سفتی و محکم بودن استخوانهای بدن مشخص شود.
انواع روشهای درمان بیماری بیاشتهایی عصبی
اصولا پزشک یا روانپزشک یک برنامه جامع برای رفع نیازهای خاص بیمار ایجاد میکند. برای اجرای این برنامه نیاز به حضور تیمی از متخصصان است که میتوانند به فرد کمک کنند تا بر چالشهای فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و روانی که با آن مواجه است غلبه کند. از استراتژیهای در نظر گرفته شده در این برنامه درمانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان شناختی-رفتاری (CBT) که میتواند به فرد کمک کند تا راههای جدیدی برای تفکرات و رفتارهای افراطی و مدیریت استرس خود پیدا کند.
- مشاوره خانوادگی و فردی
- تغذیهدرمانی که در آن اطلاعاتی در مورد فوائد خوردن انواع مواد غذایی برای حفظ سلامتی ارائه میشود.
- دارودرمانی برای درمان افسردگی و اضطراب مزمن
- مصرف مکملهایی برای رفع کمبودهای تغذیهای ناشی از بیاشتهایی و تغذیه نادرست
- در برخی موارد، بستری شدن در بیمارستان
مطمئنا پیروی از این برنامه درمانی میتواند برای فرد مبتلا به بیاشتهایی عصبی چالشبرانگیز باشد. بههمیندلیل، معمولا بیماران رفتارهای متغیری از خود نشان میدهند و گاهی از ادامه درمان منصرف میشوند. حضور خانواده و دوستان کمک زیادی به ادامه روند درمان و بهبود سریعتر بیمار میکند. ممکن است بیمار با تجویز پزشک بهدلیل داشتن شرایط زیر نیاز داشته باشد که مدتی در بیمارستان بستری شود:
- شاخص توده بدنی (BMI) به شدت پایین
- سوءتغذیه
- عوارض جانبی ناشی از مصرف ناکافی غذا مانند پوکی استخوان یا کمخونی شدید
- امتناع مداوم از خوردن غذا
- ابتلا به یک یا چند اختلال روانی جدی
خوشبختانه اغلب افراد مبتلا به بیاشتهایی عصبی پس از گذشت مدت طولانی از روند درمان بهبود مییابند. البته برای برخی افراد، غلبه بر بیاشتهایی نیاز به یک درمان حمایتی مادامالعمر دارد.
سخن آخر
ادامه روند بیاشتهایی عصبی با عوارض جانبی بسیاری مانند اختلال در سیستم قلبی عروقی، عدم تعادل هورمونی، نارسایی کلیوی یا کبدی، بیماریهای التهابی روده، یبوست، کاهش استحکام استخوان و بروز شکستگی بیدلیل استخوان همراه است. بههمیندلیل توصیه میکنیم اگر در اطرافیان شما کسی دچار این بیماری است، هرچه سریعتر برای تشخیص و شروع روند درمان او تحت نظر پزشک اقدام کنید.
مجتمع پزشکی صدر با برخورداری از پیشرفتهترین دستگاههای سنجش تراکم استخوان و پرسنل حرفهای، امکان انجام تست تراکم استخوان را دارد. در صورت تجویز پزشک، از امکانات عالی این مرکز بهرهمند شوید!
0 Comments